Συνέντευξη εφ'όλης της ύλης με τον ποιητή και πεζογράφο Τόλη Νικηφόρου στη Ρένα Τζωράκη

Όλοι μας γνωρίζουμε τον πολυγραφότατο Λογοτέχνη κο Τόλη Νικηφόρου έναν Νεοέλληνα -βιωματικό -σύγχρονο ποιητή και πεζογράφο, που έχει στο ενεργητικό του 31 βιβλία, συγκεκριμένα σε αριθμούς :
18 ποιήσεως και 13 βιβλία πεζογραφίας…
Όπως ανέφερα και παραπάνω, εκτός από την ποίηση, έχει γράψει μυθιστορήματα, παραμύθια και διηγήματα.
Εξάλλου τα διηγήματα είναι η «ποίηση της πεζογραφίας».

Είναι ένας δημιουργός που γράφει καθώς λέει , για να απλώσει ένα χέρι, να ανάψει ένα φως. Για να γεμίσει ένα κενό μέσα του, ένα χάσμα που δεν γεμίζει όσα βιβλία κι αν γράψει, όση αγάπη κι αν δώσει ή του δοθεί. Γράφει , γιατί λατρεύει τη ζωή και αυτός είναι ο μόνος τρόπος που γνωρίζει για να νικήσει προσωρινά τον θάνατο.
Όπως μου τόνισε «γεννήθηκα μ’ ένα μολύβι στο χέρι και θα πεθάνω μ’ ένα μολύβι στο χέρι. Αυτό είναι το πεπρωμένο μου. »

Πηγές της έμπνευσής του ,τα τραύματα των παιδικών και των εφηβικών του χρόνων, ο έρωτας, η ομορφιά και η αθωότητα, οι άνθρωποι που γνώρισε και αγάπησε, η γενέθλια πόλη του η όμορφη νύμφη του Βορρά , τα ταξίδια του και η ζωή του στο Λονδίνο.
Αλλά ας γνωρίσουμε καλύτερα αυτόν το σεμνό δημιουργό τον ακάματο εργάτη του Λόγου, τον υμνητή του Φωτός, που τιμάει επάξια το τάλαντο της γραφής που του χάρισε ο Δημιουργός ,αυτή τη θεία Δωρεά, την απαράβατη εντολή, που του δόθηκε και αναζητά την Αλήθεια ,δίνοντας διέξοδο στη Φλόγα μέσα του.
Τον ευχαριστώ θερμά, που ανταποκρίθηκε στο κάλεσμά μου, για μια αποκλειστική συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης στο Λογοτεχνικό περιβόλι …

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:

-Τι ήταν εκείνο που σας ώθησε να δώσατε τον τίτλο στο τελευταίο βιβλίο σας «Φωτεινά παράθυρα» ;
-H ζωή μου υπήρξε μια απίστευτή περιπέτεια. Οι γονείς μου χώρισαν στα έξι μου χρόνια και πέρασα πολλές δύσκολες καταστάσεις, έφτασα να υποφέρω από άγχος και κατάθλιψη, να έχω τάσεις αυτοκτονίας. Κάποια στιγμή που με κοίταξε ο θάνατος στα μάτια, αποφάσισα να αγωνιστώ για να ζήσω και να εκπληρώσω τον προορισμό μου. Λατρεύω το φως, την αθωότητα και την ομορφιά, τα θαύματα του κόσμου. Και δεν θέλησα να φέρω ένα μήνυμα απαισιοδοξίας και θανάτου αλλά ένα μήνυμα φωτεινό, ένα μήνυμα αγώνα, ακόμη κι όταν όλα φαίνονται να είναι χαμένα. Η συλλογή ποιημάτων, Φωτεινά παράθυρα, είναι το 31^ο βιβλίο και το 31^ο βήμα στην ισόβια αυτή πορεία μου προς το φως.

-Τι είναι γραφή για σας;

-Η γραφή είναι η δωρεά μου, το χρέος και ο προορισμός μου στη ζωή. Συνοδεύεται από την απαράβατη εντολή να εργαστώ σκληρά για να την αξιοποιήσω, να φανώ αντάξιός της.

-Πότε ξεκινήσατε να γράφετε;

-Γεννήθηκα μ’ ένα μολύβι στο χέρι και θα πεθάνω μ’ ένα μολύβι στο χέρι. Αυτό είναι το πεπρωμένο μου.

Ήμουν ταυτόχρονα παιδί της αλάνας και του βιβλιου και διάβαζα πολύ από μικρός. Φυσιολογικά λοιπόν άρχισα να γράφω τις καλύτερες εκθέσεις στο Ανατόλια. Σε βαθμό που έφτασε ο φιλόλογός μας να θεωρεί αυτονόητο ότι η καλύτερη έκθεση θα ήταν η δική μου. Κάποια στιγμή αποφάσισα να διαβάσω όλα τα βιβλία της μεγάλης βιβλιοθήκης του σχολείου και να γράψω μετά εγώ τα δικά μου. Στην έκτη γυμνασίου πήρα το πρώτο βραβείο διηγήματος στον ετήσιο διαγωνισμό του κολλεγίου. Και δεν σταμάτησα να γράφω από τότε.

-Κρύβετε δικούς σας στίχους ή κάποια κείμενα στο συρτάρι -σας μονάχα για σας;

Όχι. Θεωρώ χρέος μου να μοιράσω στον κόσμο αυτά που μου δόθηκαν. Εκείνο που συμβαίνει, σπάνια βέβαια, είναι να μη γράψω για κάποιο θέμα που κρίνω ότι μπορεί να θίξει αγαπημένα μου πρόσωπα. Όταν όμως έχω γράψει, θεωρώ ότι τα γραπτά μου ανήκουν πλέον σε όλο τον κόσμο.

-Ποιοι ποιητές ή Λογοτέχνες σημάδεψαν την γραφή σας;

-Έχω αγαπήσει πολλούς ποιητές και πεζογράφους αλλά κανένας δεν έχει επηρεάσει καθοριστικά τον τρόπο που γράφω. Όλα έχουν γίνει ένα χαρμάνι μέσα μου για να αναβλύσει η δική μου φωνή.

Αν ήταν να ξεχωρίσω μερικούς (αδικώντας πάντα κάποιους άλλους), θα ανέφερα τον Βίκτωρα Ουγκώ με τους Άθλιους σε μετάφραση του Μάρκου Αυγέρη στα πρώτα εφηβικά μου χρόνων, τον Αλμπέρ Καμύ με το σύνολο του πεζογραφικού και φιλοσοφικού του έργου, τον Άρθουρ Καίσλερ και τον Έρνεστ Χέμινγουέη, και από τους ποιητές τον Τ.Σ. Έλιοτ και τον Βλαδίμηρο Μαγιακόφσκι. Από τους Έλληνες, τον Άρη Αλεξάνδρους με το Κιβώτιο και το ποιητικό του έργο και τον Γιώργο Σεφέρη. Δεν πρέπει βέβαια να ξεχάσω τους προσωκρατικούς φιλοσόφους που εγώ θεωρώ ως τους κορυφαίους ποιητές της ανθρωπότητας.

-Μια αντιπροσωπευτική φράση που σας συνοδεύει από κάποιο μεγάλο Λογοτέχνη;

- «Δεν θέλω τίποτε άλλο παρά να μιλήσω απλά, Να μου δοθεί ετούτη η χάρη» – Ημερολόγιο καταστρώματος, Γιώργος Σεφέρης

-Αν σας ζητούσα να μου περιγράψετε μέσα σε λίγες γραμμές τον Άνθρωπο Τόλη Νικηφόρου , πως θα μου τον περιγράφατε;
Έχετε οικογένεια;
Αν ναι, μιλήστε μου γι’ αυτήν. Πώς βλέπουν την γραφή σας;
επικροτούν την προσπάθειά σας;
Πώς τα προλαβαίνετε όλα αυτά και ποιο είναι το κύριο επάγγελμά σας;

-Εργάστηκα 42 χρόνια σε βιοποριστική εργασία (ως μελετητής-σύμβουλος οργάνωσης επιχειρήσεων) και ήδη εργάζομαι πάνω από μισό αιώνα σε δημιουργική. Βέβαια, το μεγαλύτερο διάστημα ταυτόχρονα. Ένθερμος συμπαραστάτης μου στο δύσκολο αυτό έργο ήταν η σύντροφος της ζωής μου, Σοφία, δυναμική και καταξιωμένη δικηγόρος η ίδια. Χωρίς τη δική της στήριξη θα είχα χαθεί πολύ νωρίς. Αλλά και ο Νίκος μας χαίρεται τα βιβλία μου. Επιπλέον, η γυναίκα μου και ο γιος μας υπήρξαν πηγές έμπνευσης για μένα. Εμφανίζονται σε πολλά ποιήματα και πεζά μου και το παραμύθι μου Νόσιλκα, 1989 είναι αναγραμματισμός του ονόματος Νικόλας.

Έχοντας εκτίσει την ποινή μου στον βιοπορισμό, εδώ και αρκετά χρόνια πήρα σύνταξη και αφοσιώθηκα αποκλειστικά στη λογοτεχνία. Συνεπώς, δεν υπάρχει πλέον πρόβλημα χρόνου. Τα τελευταία 19 χρόνια έχουν εκδοθεί 18 βιβλία μου. Και συνεχίζω.

-Δημιουργώ σημαίνει...

-Για μένα δημιουργώ σημαίνει τιμώ τη δωρεά μου, τηρώ μια απαράβατη εντολή, αναζητώ δια του λόγου την αλήθεια και δίνω διέξοδο στη φλόγα και το πάθος μέσα μου.

-Τι σας προσβάλλει σαν ΆΝΘΡΩΠΟ;

-Το δίκαιο του ισχυροτέρου, η έλλειψη ελευθερίας και δικαιοσύνης, η καταπίεση και εκμετάλλευση παιδιών και γυναικών και κάθε αδύναμου, όλα εκείνα που χαρακτηρίζουν την προϊστορία του ανθρώπου, στην οποία βρισκόμαστε σήμερα.

-Νιώσατε ποτέ μίσος για κάτι ,για κάποιον;

-Παρόλο που το κυρίαρχο συναίσθημα μέσα μου είναι η αγάπη, ναι, συχνά αισθάνομαι μίσος και απέχθεια για όλους εκείνους που διαιωνίζουν τη θλιβερή κατάσταση του ανθρώπου σε πολλές περιοχές του πλανήτη αλλά και στον λεγόμενο πολιτισμένο κόσμο.

-Ποια η μεγαλύτερη ανασφάλειά σας;

-Η αρρώστια και ο θάνατος.

-Νιώθετε ενοχές για κάτι;

-Έχω κάνει πολλά λάθη στη ζωή μου και τα θυμάμαι όλα, ένα-ένα, από τα παιδικά μου χρόνια. Αυτές οι τύψεις και οι ενοχές με βασανίζουν και μου υπενθυμίζουν ότι πρέπει πάντα να προσπαθώ να γίνω καλύτερος άνθρωπος.

-Όταν σας αμφισβητούν πώς νιώθετε;

-Σίγουρα όχι ευχάριστα. Εξετάζω όμως τους λόγους αυτής της αμφισβήτησης και, αν είναι βάσιμοι, προσπαθώ να βελτιωθώ στα σημεία που επισημαίνονται.

-Η πρώτη σας επιβεβαίωση;

-Δεν είναι εύκολο να θυμηθώ την πρώτη επιβεβαίωση. Σίγουρα όμως αισθάνθηκα πολύ περήφανος όταν μπήκε ο φιλόλογός μας στην τάξη και είπε : «η καλύτερη έκθεση ήταν του τάδε, μετά του Νικηφόρου βέβαια».

-Τι σημαίνει για σας η λέξη Άνθρωπος και ειδικότερα Άνδρας και Γυναίκα;

-Εκτός από τις βιολογικές διαφορές, δεν κάνω κανενός άλλου είδους διαχωρισμό ανάμεσα στον άνδρα και τη γυναίκα. Άνθρωπος για μένα σημαίνει φως, προσπάθεια για διαρκή βελτίωση κι ένα χέρι απλωμένο στον άλλο.

-Τι εκτιμάτε στους ανθρώπους;

-Την απλότητα και την ευθύτητα, την καλοσύνη, τη μπέσα, την αλληλεγγύη.

-Τι σημαίνει για σας έρωτας; Και ποιος ο ρόλος του στη ζωή σας;
Είστε ερωτευμένος;

-Φυσικά και είμαι ερωτευμένος. Δεν θα μπορούσα να γράψω αλλιώς. Ερωτευμένος με τη γυναίκα, με την αθωότητα, ερωτευμένος με την ομορφιά του κόσμου.

Ο ρόλος του έρωτα και της υψηλότερης μορφής του, της αγάπης, υπήρξε και συνεχίζει να είναι καθοριστικός στη ζωή μου. Ο έρωτας είναι για μένα το πιο πηγαίο συναίσθημα, έμπνευση και κίνητρο δημιουργίας και η ίδια η εκπλήρωση. Χωρίς τον έρωτα δεν θα υπήρχε ποίηση, δεν θα υπήρχε τέχνη, δεν θα υπήρχε τίποτα που να αξίζει σ’ αυτόν τον κόσμο.

- Σαν άτομο νιώθετε πληρότητα; Τι είναι για σας Ευτυχία;

Ποια είναι η σχέση σας με το χρόνο;
Αν ήταν στο χέρι σας να ξαναζήσετε κάτι, ποιο μέρος του θα αλλάζετε;
Μετανιώνετε για κάτι;

- Ξέρω τι είναι στιγμές ευτυχίας αλλά δεν ξέρω τι είναι ευτυχία ως μόνιμη κατάσταση. Για τις στιγμές αυτές έχω γράψει το αυτοβιογραφικό μυθιστόρημα Η γοητεία των δευτερολέπτων, 2001.

Είναι στιγμές που αισθάνομαι και πληρότητα και άλλες που νιώθω εντελώς ανικανοποίητος.

Θα έδινα τα πάντα για να ξαναζήσω τα παιδικά μου χρόνια, αυτή τη φορά σε μια ευτυχισμένη οικογένεια και χωρίς να έχουν χωρίσει οι γονείς μου. Να γεμίσω αυτό το κενό, το χάσμα μέσα μου.

Για πολλά έχω μετανιώσει. Για πάθη και για λάθη μου σε κρίσιμες στιγμές. Έτσι όμως είναι η ζωή και για τους καλύτερους από μας. Με παρηγορεί ο ωκεανός της αγάπης που έχω μέσα μου.

-Θυμώνετε ; Αν ναι για ποιο λόγο;
-Θυμώνω με όλα όσα θίγουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

-Μια εξάρτησή σας;

-Είμαι εξαρτημένος από τους ανθρώπους που αγαπώ. Εκείνους που έφυγαν και έχουν για πάντα αλώσει την ψυχή μου κι εκείνους που εξακολουθούν να υπάρχουν και ομορφαίνουν τη ζωή μου.
-Διεκδικείτε και τι;

-Διεκδικώ τα ανθρώπινα δικαιώματα για μένα, για τους δικούς μου ανθρώπους και για όλο τον κόσμο.

-Νιώθετε ταγμένος σε κάποιο σκοπό;

-Νιώθω ότι προορισμός μου στη ζωή είναι να απλώσω ένα χέρι, να ανάψω ένα φως. Δια της τέχνης του λόγου αλλά και στην καθημερινή ζωή.

-Ποιο είναι το μεγαλύτερό σας όνειρο;
-Να είμαι καλά και να γράφω τα βιβλία μου για αρκετά χρόνια ακόμη. Και να έχω τριγύρω μου τους ανθρώπους που αγαπώ.

- Ποιος ο μεγαλύτερός σας φόβος;

- Η αρρώστια και ο θάνατος.

-Τι σας προσβάλλει;

-Όλα όσα θίγουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.

-Ο θάνατος σας τρομάζει σαν ιδέα και τι πιστεύετε γι' αυτόν;
- Ο άνθρωπος είναι το μοναδικό πλάσμα που έχει συνείδηση του θανάτου του. Είναι τρομερή η σκέψη ότι όλα θα σβήσουν, όλα θα χαθούν, και ότι ο αγώνας μιας ζωής καταλήγει στο τίποτα. Μόνο με τον έρωτα και τη δημιουργία μπορεί κανείς να υπερβεί προσωρινά τον φόβο του θανάτου.

-Ο πόνος τι ρόλο έπαιξε στη ζωή σας και ειδικότερα στην γραφή σας;
Πιστεύετε, πως ο πόνος είναι η ώθηση στον δημιουργό για να γράψει;

-Πιστεύω ότι όλη η τέχνη περνάει μέσα από την κοιλάδα των δακρύων. Στίχοι από το ποίημά μου «μαθήματα δημουργικής γραφής» : «το πρώτο μάθημα ονομάζεται απώλεια/ που σε σφραγίζει με πυρωμένο σίδερο/ μικρό κι ανυπεράσπιστο».
-Από που εμπνέεστε;

-Κυρίως από το δίπολο έρωτας –θάνατος, από τον ομορφιά και την αθωότητα αλλά και από κοινωνικά θέματα,

- Ποιές ώρες είναι γόνιμες και δημιουργικές για σας;

-Αργά το βράδυ στη μοναξιά και τη σιγή. Όταν με αγγίζουν τα θαύματα και με επισκέπτονται τα φαντάσματά μου.

-Στη σημερινή αντιποιητική εποχή μας τι προσφέρει η ποίηση στον άνθρωπο;

- Η ποίηση είναι μια τέχνη επαναστατική. Φωτίζει την καθημερινότητα με το δικό της φως και μπορεί να οδηγήσει τον ευαίσθητο και δεκτικό άνθρωπο από τη μιζέρια στον κόσμο των καθημερινών θαυμάτων.

-Θα μπορούσατε μήπως με την πείρα που διαθέτετε έχοντας στο ενεργητικό σας τόσα βιβλία 31 βιβλία, να μας πείτε ποια είναι η τεχνική της γραφής σας;

-Οδηγός μου είναι πάντοτε η απλότητα, η σαφήνεια, η λιτότητα. Από κει και πέρα είναι σχεδόν αδύνατον να περιγράψω κάτι που προϋποθέτει ισόβια πορεία στο μονοπάτι προς μια κορυφή που δεν υπάρχει.

- Διαβάζει σήμερα λογοτεχνία ο Έλληνας και ειδικότερα ποίηση με την οικονομική κρίση;
Ποια είναι η άποψή σας γενικότερα;
-Δεν είναι πολλοί οι αναγνώστες της πεζογραφίας στην Ελλάδα ενώ οι αναγνώστες της ποίησης είναι βέβαια πολύ λιγότεροι. Πιστεύω πάντως ότι τα τελευταία χρόνια οι αναγνώστες της λογοτεχνίας γενικότερα αυξάνονται παρά την κρίση. Αυτό και από την πείρα μου στο διαδίκτυο και στις δύο Λέσχες Ανάγνωσης στις οποίες συμμετέχω.

-Ποιο είδος γραφής είναι καλύτερο για σας η ποίηση ή ο πεζός λόγος;
Υπάρχουν δυσκολίες στην γραφή;
- Έχουν έκδοθεί ως τώρα 18 βιβλία μου ποίησης και 13 πεζογραφίας.

Η ποίηση είναι σε καθοριστικό βαθμό υπόθεση της ψυχής ενώ η πεζογραφία της λογικής. Πολλοί ποιητές έχουν διακριθεί και ως πεζογράφοι ενώ κάτι αντίστοιχο στους πεζογράφους είναι εντελώς σπάνιο. Νομίζω ότι αυτό απαντά στο ερώτημά σας.

-Ετοιμάζετε κάτι άλλο αυτόν τον καιρό;

-Ήδη διορθώνω τα δοκίμια για μια ανθολόγηση των ποιημάτων μου για τον έρωτα και την αγάπη με τίτλο «ρίγος αιχμάλωτο στον ήχο της φωνής σου». Προς έκδοση υπάρχει και ένα παραμύθι που έχω γράψει μαζί με την ποιήτρια Τζούλια Φορτούνη. Ολοκληρώνω επίσης μια ακόμη συλλογή ποιημάτων και μια συλλογή διηγημάτων.

-Προβληματίζεστε με την κρίση, που δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά και Αξιών, πιστεύετε σαν Ελληνικός λαός θα τα καταφέρουμε να βγούμε από την κρίση και πώς;

-Μια κρίση αξιών μας οδήγησε στην οικονομική κρίση. Η κρίση αυτή δεν είναι θλιβερό προνόμιο μόνο της Ελλάδας αλλά και όλων των αναπτυγμένων χωρών, ίσως όλου του κόσμου. Δεν ξέρω πότε και πώς θα μπορέσει ο άνθρωπος να ξεφύγει από τη λατρεία του χρήματος και της κατανάλωσης και να στραφεί προς τις αληθινές αξίες της ζωής. Όσο κι αν το θέλω, όσο κι αν αγωνίζομαι γι’ αυτό, δεν μπορώ να είμαι αισιόδοξος.

-Στην περίοδο αυτή τη δύσκολη ,που περνάει ο ελληνικός λαός τι έχετε να πείτε στον κόσμο για να πάρει δύναμη; Πιστεύετε πως θα έρθει η ανάκαμψη ;

-Νομίζω ότι ήδη υπάρχουν θετικά σημάδια, ότι ήδη αναβιώνουν μερικές από τις παραγνωρισμένες αξίες και ελπίζω να λυθεί κατά κάποιο τρόπο το οικονομικό πρόβλημα σε συνεργασία με τα άλλα μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με αισιοδοξία και αγωνιστικότητα, με ενότητα και αλληλεγγύη, ο ελληνικός λαός μπορεί να κάνει θαύματα.

-Τι σημαίνει για σας Ελλάδα και Έλληνας;

- Σημαίνει την πατρίδα μου, τη γλώσσα μου, το πεπρωμένο μου, όλα όσα είμαι και έχουν αξία στη ζωή μου. Και μια παράδοση χιλιάδων ετών που όλοι οφείλουμε να τιμήσουμε.

-Κύριε Τόλη σας ευχαριστώ θερμά για την συνέντευξή σας και σας εύχομαι ολόψυχα αειθαλλείς πάντα δημιουργίες με υγεία,έμπνευση και πληρότητα.
-Ρένα μου και γω ευχαριστώ και σου εύχομαι από καρδιάς ένα φωτεινό και δημιουργικό 2015 με υγεία και αγάπη, με κάθε χαρά και εκπλήρωση. Να είσαι πάντα καλά.