Τα Γλυπτά του Παρθενώνα και οι κλεμμένοι αρχαίοι θησαυροί του Bρετανικού Μουσείου!

«Επιστρέψτε τα Γλυπτά του Παρθενώνα. Το Βρετανικό Μουσείο, έτσι κι αλλιώς, έχει υπερβολικά πολλά πράγματα», είναι ο τίτλος του άρθρου που υπογράφει ο Σάιμον Τζένκινς στη βρετανική εφημερίδα «Guardian».

Το μάλλον χιουμοριστικό επιχείρημα του αρθρογράφου βρίσκει έρεισμα στην επίσημη καταγραφή των αντικειμένων του μουσείου. Στην ηλεκτρονική βάση δεδομένων του Βρετανικού Μουσείου, έχουν καταγραφεί επίσημα 2,2 εκατομμύρια αντικείμενα από τουλάχιστον 212 διαφορετικές χώρες σε όλο τον κόσμο.

Από αποικίες

Oλα αυτά οφείλονται στα ανεκτίμητα κειμήλια που φιλοξενεί. Τα περισσότερα και σημαντικότερα από αυτά προέρχονται από άλλες χώρες, μια υπενθύμιση των αποικιακών «κατορθωμάτων» της Βρετανίας. Και η συνολική συλλογή αντικειμένων είναι ενδεχομένως πολύ μεγαλύτερη, όπως μαρτύρησε με δραματικό τρόπο το πρόσφατο σκάνδαλο κλοπής αντικειμένων από το μουσείο.

Το καλοκαίρι, το Βρετανικό Μουσείο βρέθηκε υπό ασφυκτική πίεση μετά την κλοπή περισσότερων από 2.000 αντικειμένων. Το περιστατικό και το χάος που ακολούθησε, καθώς και η αποκάλυψη εμπλοκής εργαζομένων του μουσείου, επέτειναν τα ερωτήματα για την ασφάλεια των εκθεμάτων και επανέφεραν τα επιτακτικά αιτήματα επαναπατρισμού αντικειμένων.

Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που ζητά επαναπατρισμό αντικειμένων που εκλάπησαν, καθώς και άλλες χώρες κάνουν κινήσεις για να αποκτήσουν «κλοπιμαία» που κατέληξαν στο Βρετανικό Μουσείο.

» Τα χάλκινα αγάλματα του Μπενίν

Χιλιάδες χάλκινα αγάλματα του Μπενίν του 13ου αιώνα κάλυπταν το βασιλικό παλάτι του Βασιλείου του Μπενίν (σημερινή Νιγηρία). Η βρετανική τιμωρητική αποστολή το 1897 οδήγησε σε λεηλασία εκατοντάδων αγαλμάτων και άλλων αντικειμένων. Σταθερά από την ανεξαρτησία της το 1960 και ακόμα πιο επιτακτικά τα τελευταία χρόνια, η Νιγηρία ζητάει την επιστροφή των αρχαιοτήτων, αποτέλεσμα της «επιθετικής εξάπλωσης της αποικιοκρατικής ισχύος», όπως έχει παραδεχτεί το Βρετανικό Μουσείο.

Το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης επέστρεψε 12 αγάλματα του Μπενίν στη νιγηριανή κυβέρνηση πέρυσι έπειτα από σχετική έρευνα για την παράνομη μεταφορά τους. Το 2022 επαναπατρίστηκαν ακόμα 21 χάλκινα από τη Γερμανία, μεταξύ των οποίων ένα ορείχαλκο κεφάλι ενός βασιλιά. Τα έργα είχαν πωληθεί σε γερμανικά μουσεία στο Βερολίνο, στο Αμβούργο, στη Στουτγάρδη και την Κολωνία.

Τα αιτήματα της νιγηριανής κυβέρνησης έχουν ενταθεί μετά την κατασκευή του Μουσείου Εντο για να φιλοξενήσει λεηλατημένα έργα της χώρας και της Αφρικής. Τα αιτήματα ανανεώθηκαν το καλοκαίρι μετά την κλοπή 2.000 αντικειμένων από το Βρετανικό Μουσείο.

» Η Στήλη της Ροζέτας

Ενα από τα σπουδαιότερα εκθέματα του Βρετανικού Μουσείου είναι η Στήλη της Ροζέτας, μια μαύρη πλάκα από βασάλτη χαραγμένη με αρχαία γραφή. Οι επιγραφές της -με ιερογλυφικά, αιγυπτιακά δημοτικά και αρχαία ελληνικά- και ο πολιτισμός της Αρχαίας Αιγύπτου από όπου προήλθε μαγνητίζουν το ενδιαφέρον επιστημόνων και επισκεπτών.

Στην ακανόνιστη πλάκα καταγράφεται γραπτό διάταγμα που εκδόθηκε το 196 π.Χ. από μια ομάδα αιγυπτιακού κλήρου και τον ηγεμόνα της Αιγύπτου, Πτολεμαίο Ε’, που πιστοποιεί τη γενναιοδωρία και την ευσέβειά του.

Η Στήλη της Ροζέτας βρέθηκε κατά τύχη -στην πόλη Ροζέτα, 55 χιλιόμετρα ανατολικά από την Αλεξάνδρεια- από στρατιώτες του Ναπολέοντα τον Ιούλιο του 1799 κατά τη διάρκεια της αιγυπτιακής εκστρατείας του Βοναπάρτη στην Αίγυπτο. Μετά την ήττα του Ναπολέοντα, η Στήλη της Ροζέτας εστάλη στην Αγγλία το 1802. Εκτοτε η Αίγυπτος ζητάει την επιστροφή της στη χώρα προέλευσής της.

Πέρυσι δύο αιτήματα από την αιγυπτιακή κυβέρνηση ανέφεραν πως η αρπαγή της Στήλης της Ροζέτας ήταν λάφυρο πολέμου. Ωστόσο, το Μουσείο της Βρετανίας επικαλείται την υπογραφή ενός Οθωμανού ναυάρχου, στη συνθήκη του 1801, ο οποίος φέρεται να συνεργαζόταν με τους Βρετανούς και να εκπροσωπεί την Αίγυπτο την εποχή της επικράτησης του Οθωμανού σουλτάνου.

» Το διαμάντι Koh–i–Noor

Τον Μάιο, η Ινδία είχε έναν λόγο παραπάνω να παρακολουθήσει στενά τη στέψη του βασιλιά Καρόλου στο Λονδίνο. Το περίφημο διαμάντι Koh-i-Noor (Ορος τους Φωτός) που διεκδικεί η Ινδία, καθώς και άλλες χώρες, δεν χρησιμοποιήθηκε στην τελετή ενθρόνισης (κοσμεί τον σταυρό στο στέμμα της βασίλισσας), κίνηση που εξέλαβε ως νίκη για το αίτημά της.

Η έριδα για το διαμάντι, ένα από τα μεγαλύτερα και παλαιότερα διεθνώς, κρατάει εδώ και χρόνια και την κυριότητά του διεκδικούν η Ινδία, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν. Το 105 καρατιών διαμάντι, που φέρεται να εξορύχθηκε από την Ινδία, μεταξύ 12ου-14ου αιώνα, και να ζύγιζε πριν από τον τεμαχισμό του 793 καράτια, κατασχέθηκε από τη Βρετανική Εταιρία Ανατολικών Ινδιών, μετά τη νίκη της στον Δεύτερο Πόλεμο Aγγλων και Σιχ, το 1849.

Το Θησαυροφυλάκιο του βρετανικού στέμματος αναγνώρισε πρόσφατα πως το πολύτιμο πετράδι «αρπάχθηκε και δεν δόθηκε στη Βρετανία».

» Το άγαλμα του Νησιού του Πάσχα

Εν μέσω δακρύων, ο κυβερνήτης του Νησιού του Πάσχα, στην Ανατολική Πολυνησία, το 2018, απηύθυνε έκκληση στο Βρετανικό Μουσείο για την επιστροφή του αγάλματος Hoa Hakananai’a. Το διάσημο 2,4 μέτρων και τεσσάρων τόνων άγαλμα, που φιλοξενείται εδώ και 150 χρόνια στο Βρετανικό Μουσείο, αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα πνευματικά μνημεία του νησιού της Χιλής. Το όνομά του σημαίνει «κλεμμένος ή κρυφός φίλος», χρονολογείται από το 1100 έως το 1600 και δημιουργήθηκε από ηφαιστειακούς τόφους.

Ο λατρευτικός μονόλιθος αποτελεί έναν από τους εκατοντάδες που είχαν ανακαλυφθεί στο νησί. Καθεμία από αυτές τις λαξεμένες φιγούρες πάνω στο άγαλμα θεωρείται ότι αντιπροσωπεύει θεοποιημένους προγόνους ή φυλετικούς ηγέτες. Μεταφέρθηκε από το νησί ως δώρο στη βασίλισσα της Αγγλίας Βικτώρια το 1868 με την ιστορική φρεγάτα «HMS Topaze».

» Το αγγείο του Πόρτλαντ

Το αγγείο του Πόρτλαντ είναι ένας γυάλινος αμφορέας με δύο λαβές που χρονολογείται από τον πρώτο αιώνα μ.Χ. κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ρωμαίου αυτοκράτορα Αυγούστου. Πάνω στο μοβ-μπλε γυάλινο βάζο υπάρχουν επτά φιγούρες, ένα φίδι και δύο γενειοφόρες και κερασφόρες κεφαλές. Το βάζο ήταν μέρος της συλλογής της οικογένειας Barberini. Το 1790, ο Βρετανός πρέσβης στη Νάπολη αγόρασε το αγγείο και στη συνέχεια το πούλησε στη δούκισσα του Πόρτλαντ. Βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο από το 1810.

Η Κίνα ζητά τον επαναπατρισμό τουλάχιστον 23.000 αντικειμένων

Η αποκάλυψη της μεγάλης κλοπής στο Βρετανικό Μουσείο ανέσυρε επιτακτικά τα αιτήματα της Κίνας για τον επαναπατρισμό των τουλάχιστον 23.000 αντικειμένων κινεζικής ιστορίας και πολιτισμού που εκτίθενται σε αυτό. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο αφηγηματικός πίνακας, ζωγραφισμένος σε μετάξι, «Admonitions of the Instructress to the Court Ladies» (φωτό), ο οποίος χρονολογείται μεταξύ 400 και 700 μ.Χ. και θεωρείται ως ένα από τα κορυφαία αριστουργήματα του κινεζικού πολιτισμού, ενώ στη συλλογή του Βρετανικού Μουσείου συμπεριλαμβάνονται, επίσης, αγάλματα, ειλητάρια και άλλοι πολύτιμοι εθνικοί θησαυροί, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων λεηλατήθηκε και εκλάπη από τους Βρετανούς, κατά τη διάρκεια της «αιματοβαμμένης, άσχημης και επαίσχυντης αποικιακής ιστορίας τους», όπως έχει γραφτεί χαρακτηριστικά στα κινεζικά ΜΜΕ.

Ενδεικτικό είναι άρθρο της κρατικής κινεζικής εφημερίδας «The Global Times» που σημειώνει πως «δεν είναι ξεκάθαρο πως η Κίνα έχασε τα αντικείμενα από το Βρετανικό Μουσείο, ωστόσο τα περισσότερα λεηλατήθηκαν ή εκλάπησαν από τη Βρετανία».

Αναφέρει, μάλιστα, πως θα πρέπει τα αντικείμενα να επαναπατριστούν έως ότου η Βρετανία καταφέρει να αποδείξει με ποιον τρόπο απέκτησε νόμιμα τα αντικείμενα.

Info