Πώς εξαφανίστηκε ο Μινωικός πολιτισμός; Οι απόψεις των καθηγητών Σπύρου Ιακωβίδη και Χρίστου Ντούμα

Σημείωση:(Από τα πιο γνωστά ζωγραφικά έργα της μινωικής εποχής είναι το τμήμα τοιχογραφίας, που απεικονίζει νεαρή γυναίκα να κινείται προς τα δεξιά. Η μορφή προκαλεί εντύπωση με το ζωηρό μάτι, τα σαρκώδη και βαμμένα χείλη, την έντονη μύτη, τα σγουρά μαλλιά, μια τούφα από τα οποία πέφτει με εξεζητημένη αφέλεια στα μάτια, και εκφράζει όλη τη ζωντάνια και φυσιοκρατία της μινωικής τέχνης. Φοράει πλούσιο ιερατικό ένδυμα και φέρει τον ιερό κόμβο στην πλάτη. Το έργο αποτελεί την προσωποποίηση της φυσικής αρμονίας και κίνησης και ανήκε σε μεγαλύτερη τοιχογραφική σύνθεση, με θέμα την προσφορά των σπονδών. Η νεαρή γυναίκα καθόταν σε πτυσσόμενο κάθισμα και μαζί με άλλες ανδρικές και γυναικείες μορφές δεχόταν τη μετάδοση της ιερής κύλικας. Η ονομασία «Παριζιάνα», με την οποία έχει γίνει γνωστή, της δόθηκε από τον Άρθουρ Έβανς, επειδή την εποχή που βρέθηκε, το 1903, τα μεγάλα μάτια, τα κατσαρά μαλλιά, τα έντονα κόκκινα χείλη και η ανασηκωμένη μύτη θεωρούνταν ιδεώδη του γυναικείου κάλλους.)

Τι λένε οι έλληνες αρχαιολόγοι :

Ένα κοσμογονικό γεγονός όπως η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης πριν από 3.500 χρόνια είναι φυσικό να απασχολεί τον επιστημονικό κόσμο ως τις ημέρες μας, ενώ ακόμη οι αρχαιολόγοι δεν έχουν κατορθώσει να συμφωνήσουν σε μία απόλυτη  χρονολόγηση της έκρηξης. Η έκρηξη και η ηφαιστειακή τέφρα που σκέπασε την προϊστορική πόλη στο Ακρωτήρι της Θήρας είχε επιπτώσεις και στις ακτές της βόρειας Κρήτης και κατά συνέπεια και στον μινωικό πολιτισμό; Οι απόψεις των ελλήνων αρχαιολόγων αν δεν διίστανται, πάντως δεν συμπίπτουν απόλυτα, ενώ όλοι εκδηλώνουν ενδιαφέρον για το πείραμα του αυστραλού καθηγητή εφαρμοσμένων μαθηματικών κ. Τζο Μόναχαν και περιμένουν να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα των ερευνών του.

«Το Βήμα» αναζήτησε τον κ. Μόναχαν στη Μελβούρνη και ο αυστραλός μαθηματικός επιβεβαίωσε τα πειράματα που έκανε εφέτος το καλοκαίρι και τις πληροφορίες που ελπίζει να του δώσουν τα δείγματα των γεωτρήσεων (καρότα) που πήρε από τη βόρεια ακτή της Κρήτης. Παράλληλα δύο έλληνες αρχαιολόγοι, ο διευθυντής των ανασκαφών στο Ακρωτήρι καθηγητής κ. Χρίστος Ντούμας και ο διευθυντής των ανασκαφών των Μυκηνών ακαδημαϊκός κ. Σπύρος Ιακωβίδης, αναφέρθηκαν στις επιπτώσεις της έκρηξης υποστηρίζοντας ο καθένας την άποψή του για το τι συνέβη στην Κρήτη των μέσων της 2ης χιλιετίας π.Χ.

«Πήραμε μερικά γεωλογικά δείγματα από μεγάλο βάθος σε ένα σημείο κάπου μισόχιλιόμετρο από την ακτή της βόρειας Κρήτης», είπε ο κ. Μόναχαν, ο οποίος θα ανακοινώσει την ακριβή θέση όταν ολοκληρωθούν οι αναλύσεις, οπότε και θα γίνει η δημοσίευση των αποτελεσμάτων του πειράματός του. «Τα δείγματα χρειάζονται τώρα προσεκτικέςαναλύσεις, ορισμένες από τις οποίες θα γίνουν στο Κόβεντρι της Αγγλίας και άλλες στηΖυρίχη. Είμαστε ωστόσο πολύ ευχαριστημένοι γιατί μπορέσαμε να βρούμε ένα σημείο και νατρυπήσουμε το έδαφος αρκετά βαθιά για να πάρουμε συνεχή δείγματα από τους χρόνουςτου Χαλκού. Αυτό που αναζητούμε τώρα είναι κυρίως άμμος από τον βυθό της θάλασσας καιελπίζουμε να την εντοπίσουμε. Ενα ανάλογο τσουνάμι (παλιρροϊκό κύμα) υπήρξε στο Αιγαίοκαι πριν από 40 χρόνια, το 1956, και βρήκαμε άμμο από αυτό στα σημεία των δειγμάτων πουείναι κοντύτερα στην επιφάνεια του εδάφους. Ο λόγος τώρα που μας ώθησε στην έρευνααυτή είναι οι αμφισβητήσεις για την ακριβή χρονολόγηση της έκρηξης και ελπίζουμε τοσυνδυασμένο πρόγραμμα αυτής της έρευνας να μας βοηθήσει να επιτύχουμε καλύτερηχρονολόγηση. . Αν είμαστε τυχεροί θα βρούμε ηφαιστειακή τέφρα και επίσης και κάποιεςενδείξεις από το τσουνάμι. Μέχρι στιγμής πάντως ενδιαφέρον έχουν δύο πολύ μικράθραύσματα από αγγεία που ανασύρθηκαν με το δείγμα και τα οποία θα εξεταστούν από τουςαρχαιολόγους», κατέληξε ο κ. Μόναχαν.

Από την άλλη πλευρά ο καθηγητής Χρίστος Ντούμας εξέφρασε ορισμένες επιφυλάξεις για τη σύμπτωση των χρονολογήσεων επειδή, όπως είπε, «οι καταστροφές που βρίσκουμε στηνΚρήτη απέχουν μερικές δεκαετίες από την έκρηξη του ηφαιστείου, για την οποία υπάρχουνδύο απόψεις. Η μία τοποθετεί την έκρηξη μεταξύ 1648 και 1626 π.Χ. και η άλλη στα 1550,ενώ η καταστροφή του μινωικού πολιτισμού έρχεται αργότερα. Με άλλα λόγια η έκρηξητοποθετείται στην Υστερομινωική 1Α περίοδο, ενώ οι καταστροφές στην Κρήτηχρονολογούνται στην Υστερομινωική 1Β και όποια νέα χρονολόγηση και αν δώσουμευπάρχει η απόσταση μιας πολιτιστικής φάσης, δηλαδή το λιγότερο 30-40 χρόνων. Οσοναφορά τώρα τις επιπτώσεις που είχε η έκρηξη του ηφαιστείου και το τσουνάμι στηναγροτική οικονομία της Κρήτης, η οποία έγινε εύκολη λεία σε εξωτερικές επιδρομές καιεσωτερικές επαναστάσεις, πρέπει να σημειωθεί ότι δεν έχουμε ενδείξεις ούτε για εξωτερικέςεπιδρομές ούτε για αναρχία στο εσωτερικό. Η μόνη ένδειξη που έχουμε για τυχόν απέξωεπέμβαση είναι η κατάληψη του ανακτόρου της Κνωσού από τους Μυκηναίους, που όμωςέγινε πολύ αργότερα. Επίσης δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι έχει γίνει αποδεκτό από όλον τοναρχαιολογικό κόσμο ότι η κατάρρευση του μινωικού πολιτισμού δεν έχει καμία σχέση με τηνέκρηξη του ηφαιστείου. Αλλωστε, αν υπήρξε ένα τόσο καταστρεπτικό τσουνάμι θα έπρεπε ναείχε καταστραφεί και το Παλαίκαστρο, που είναι παραλιακή πόλη στην ανατολική Κρήτη καιτώρα με τις ανασκαφές που γίνονται διαπιστώνεται ότι διατηρήθηκε. Οπωσδήποτε όμως ημέθοδος και τα πειράματα του καθηγητή Μόναχαν μας ενδιαφέρουν πολύ και περιμένουμετα αποτελέσματα όταν αυτά ανακοινωθούν».

Τέλος, μια άλλη άποψη διατύπωσε ο καθηγητής Σπύρος Ιακωβίδης, ο οποίος αναφέρθηκε σε άρθρο του πρώτου ανασκαφέα του Ακρωτηρίου της Θήρας καθηγητή Μαρινάτου, όπου υποστηρίζει ότι η Κρήτη καταστράφηκε αμέσως μετά την έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης και ένα μέρος της καταστροφής οφείλεται στο παλιρροϊκό κύμα που έπληξε την Κρήτη. «Με ενδιαφέρει πολύ να μάθω πού θα καταλήξουν τα πειράματα του καθηγητήΜόναχαν», είπε. «Γιατί, όπως αναφέρεται στο άρθρο, το τσουνάμι ανάλογα με το σημείοεκκινήσεώς του ακολουθεί μία κατεύθυνση, δεν απλώνεται, και η μεγαλύτερη καταστροφήπου κάνει είναι όταν τραβιέται πίσω στη θάλασσα. Και ο Μαρινάτος διατύπωσε τη θεωρίατου για ένα παλιρροϊκό κύμα επί τη βάσει αρχαιολογικών ευρημάτων στην Αμνυσο, τοεπίνειο της Κνωσού, όπου παρατήρησε ότι υπήρχαν κτίρια τα οποία είχαν καταρρεύσει και οιτοίχοι τους είχαν παρασυρθεί προς την παραλία. Στην Κρήτη έχουν γίνει και άλλεςμετρήσεις με τις οποίες διαπιστώθηκε ότι υπήρχαν και κατάλοιπα τέφρας. Και εκείνο τοοποίο είναι βέβαιο από τα πειράματα αυτά και άλλες παρατηρήσεις στο σύμπλεγμα Θήρας -Κρήτης ως και την Κύπρο είναι ότι η έκρηξη ήταν τρομερή, η τέφρα πρέπει να περιφερότανεπί καιρό στην ατμόσφαιρα και να είχε σκοτεινιάσει ο ουρανός, ενώ ο βρόντος ακούστηκεσχεδόν ως την Υεμένη. Επομένως δεν είναι δυνατόν η Κρήτη να μη σκεπάστηκε από τέφρακαι να μην κατακλύστηκε η βόρεια ακτή της από το παλιρροϊκό κύμα, με αποτέλεσμα νακαταστραφούν οι σοδειές και η κτηνοτροφία και γενικότερα να εξασθενήσει ο πληθυσμός.Μετά ήρθαν οι Μυκηναίοι που εγκαταστάθηκαν στην Κνωσό, στη Φαιστό και στα Χανιά καικυριάρχησαν χωρίς να εξοντώσουν τον πληθυσμό. Πάντως ενδείξεις από καταστροφές πουπροκλήθηκαν από επιδρομές δεν έχουν βρεθεί στην Κρήτη, όπου φαίνεται πως οι όποιεςκαταστροφές έχουν προκληθεί από σεισμούς, όχι από επιδρομές».

Πηγή:Εκτός της Σημείωσης:

  www.tovimagr