Ένα μικρό αφιέρωμα στην Σεζάρια Εβόρα (Cesária Évora) -την ξυπόλητη τραγουδίστρια-

Ένα μικρό αφιέρωμα στην Σεζάρια Εβόρα (Cesária Évora) -την ξυπόλητη τραγουδίστρια-

Λίγα λόγια για την Σεζάρια Εβόρα (Cesária Évora)

Η 27^η Αυγούστου είναι η γενέθλια ημέρα της Σεζάρια Έβορα, της "ξυπόλητης τραγουδίστριας" ή «Ξυπόλυτης ντίβας», που την αποκάλεσαν έτσι, επειδή συνήθιζε να τραγουδά ανυπόδητη, σαν ένδειξη διαμαρτυρίας για τη φτώχεια που επικρατούσε στην πατρίδα της.
Ήταν ιδιαίτερα αγαπητή στη χώρα μας, όπου είχε βρεθεί αρκετές φορές για συναυλίες, και είχε συνεργαστεί με αρκετούς καλλιτέχνες όπως την Ελευθερία Αρβανιτάκη, Δήμτρα Γαλάνη κ.α.
Η Washington Post έγραψε το 1991 :
« Όταν η ξυπόλυτη ντίβα, παρουσιάστηκε για πρώτη φορά σε κοινό έξω από τη χώρα της, καταλάβαμε όλοι ότι η φωνή της, δεν ήταν απλή έκφραση μιας χαμένης αγάπης, αλλά η έκφραση μιας αγάπης που ποτέ δεν χάνεται».
Η Cesaria Evora, ήταν αγαπημένη του ελληνικού κοινού, ο άνθρωπος που παρέσερνε τον ακροατή στο αρχιπέλαγος του μακρινού νησιού της, με την τροπική πνοή της φωνής της, και κατάφερνε να τον ταξιδέψει με τις εικόνες, τα όνειρα και τα συναισθήματά του.
Τα τραγούδια της Evora , αν και κείνη έφυγε από την ζωή, εξακολουθούν να αγγίζουν τις ψυχές όλων μας , να συνεχίζουν να μιλούν για την πικρή ιστορία της χώρας της που ζούσε στη σκλαβιά.
Το είδος της μουσικής που υπηρέτησε ονομάζεται μόρνα, τραγούδια της λύπης, της μελαγχολίας, της λαχτάρας και της νοσταλγίας και συνδυάζουν τους ρυθμούς της Δυτικής Αφρικής, τα πορτογαλικά φάντο (fado), τα βραζιλιάνικα μοντχίνα (modhina) και τους αγγλικούς ναυτικούς σκοπούς (sea shanty),
που η αισθαντικότητά τους, συχνά τα κάνει να συγκρίνονται με τα μπλουζ.

Η αφετηρία για την επιτυχημένη της καριέρα χρονολογείται το 1987, που έδωσε τις πρώτες της συναυλίες στη Λισαβόνα. Εκεί την άκουσε τυχαία ένας διάσημος παραγωγός, την πήρε στην εταιρεία του και την επόμενη χρονιά τη βοήθησε να βγάλει το πρώτο της άλμπουμ, σε ηλικία περίπου 50 ετών. Τότε πραγματοποίησε και την πρώτη της περιοδεία.
Με επιρροές από την παράδοση της Πορτογαλίας, της Βραζιλίας και της Κούβας, η Σεζάρια Εβόρα έχει ηχογραφήσει συνολικά 11 στούντιο άλμπουμ. “Έχει βραβευθεί και με «Γκράμι» στην κατηγορία του»world music».
Δίχως αμφιβολία, υπήρξε η πιο διάσημη μουσική πρέσβειρα της χώρας της. Το περίφημο «Sodade» ξεπέρασε κατά πολύ ακόμη και τα όρια της πιο εμπορικής world και ethnic μουσικής, πόσο μάλλον τα ακόμη πιο στενά όρια της μουσικής παράδοσης του Πράσινου Ακρωτηρίου, των «mornas». Συνήθως τραγουδούσε στην «κρεολική» διάλεκτο, γεγονός, όμως, που δεν εμπόδισε την επικοινωνία της με το κοινό, αφού υπερίσχυε το συναίσθημα.

Πολλοί συνέκριναν το ερμηνευτικό της στιλ με εκείνο της Αμερικανίδας τζαζ τραγουδίστριας Μπίλι Χολιντέι. Η «Monde», αφού αποθέωνε τη φωνή της, «μια φωνή που λιώνει την ψυχή», έγραφε για την ερμηνεύτρια εκείνη που ανήκει στην «αριστοκρατία των τραγουδιστών των μπαρ» (επειδή νεαρή τραγουδούσε στα μπαρ).
Όπως έλεγε και η ίδια, το ανοιχτό της πνεύμα στη μουσική οφειλόταν στο γεγονός ότι πέρασε τα παιδικά της χρόνια στο Mindelo, ένα λιμάνι του Sao Vicente με έντονη νυχτερινή ζωή και ναύτες από την Ευρώπη, την Αφρική, την Αμερική και την Ασία. «Η μουσική μας είναι πολλά πράγματα μαζί», εξηγούσε παλιότερα σε συνέντευξή της. «Άλλοι πιστεύουν πως είναι μπλουζ ή τζαζ, άλλοι μιλούν για βραζιλιάνικη ή αφρικάνικη μουσική. Κανείς, όμως, δεν ξέρει πραγματικά. Ούτε καν οι παλιότεροι».

Μικρό βιογραφικό :

Η Σεζάρια Εβόρα (Cesária Évora, ορθότερη προφορά στα πορτογαλικά Σεζάριε Εβούρε), γεννήθηκε στο νησί Σάο Βισέντε του νησιωτικού συμπλέγματος του Πράσινου Ακρωτηρίου, στις 27 Αυγούστου 1941. Σε ηλικία επτά ετών έμεινε ορφανή από πατέρα, που ήταν βιολιστής, και η μητέρα της, που εργαζόταν ως μαγείρισσα, αγωνίστηκε μάταια να μεγαλώσει αυτήν και τα έξι αδέλφια της με τα πενιχρά εισοδήματά της. Στα δέκα της, η μικρή Σιζέ, όπως ήταν το χαϊδευτικό της, μπήκε σε καθολικό ορφανοτροφείο. Εκεί ήταν που ήρθε σε πρώτη επαφή με τη μουσική, συμμετέχοντας στη χορωδία του ιδρύματος.

Στα 16 της κι ενώ εργαζόταν ως ράφτρα, συνάντησε ένα ναυτικό, ονόματι Εντουάρντο, ο οποίος τη μύησε στα παραδοσιακά μουσικά στιλ των νησιών του Πράσινου Ακρωτηρίου, κολαντέιρα (σατιρικά τραγούδια κοινωνικής κριτικής) και μόρνα (τραγούδια της λύπης, της μελαγχολίας και της νοσταλγίας). Στη δεκαετία του ’60 ξεκίνησε να τραγουδά σε τοπικά μπαρ και ξενοδοχεία, στα οποία σύχναζαν ναυτικοί, για λίγα εσκούδο (τα νησιά του Πράσινου Ακρωτηρίου ήταν αποικία της Πορτογαλίας έως το 1975) ή ένα ποτήρι γκρογκ (τοπικό ποτό).

Τη δεκαετία του ’70 η Εβόρα ήταν πλέον αρκετά γνωστή στο νησί της, χωρίς όμως η επιτυχία της αυτή να βελτιώσει τα οικονομικά της. Έτσι, αποφάσισε να σταματήσει το τραγούδι για να μπορέσει να θρέψει τα δύο παιδιά της, που είχε αποκτήσει εκτός γάμου. Επί δέκα χρόνια δεν τραγούδησε και η ίδια τα περιγράφει ως «σκοτεινά χρόνια». Την ίδια περίοδο πάλεψε με τον αλκοολισμό.

Τη διεθνή επιτυχία της οφείλει σε δύο συμπατριώτες της, που ζούσαν στην Ευρώπη. Στον Μπάνα, που την προσκάλεσε να τραγουδήσει στην Πορτογαλία και τον Ζοζέ ντα Σίλβα, που την έπεισε να μεταβεί στο Παρίσι για να ηχογραφήσει ένα δίσκο. Το άλμπουμ La Diva Aux Pieds Nus (Η Ξυπόλητη Ντίβα) κυκλοφόρησε το 1988 και γνώρισε μεγάλη επιτυχία.

Η Σεζάρια Εβόρα εκτοξεύτηκε στο διεθνές μουσικό στερέωμα με το τέταρτο άλμπουμ της Miss Perfumado (1992), με πωλήσεις που ξεπέρασαν τα 300.000 αντίτυπα, χάρις στο τραγούδι Sodade, που έγινε η πρώτη διεθνής επιτυχία της. Η πορτογαλική λέξη saudade έχει περίπλοκη σημασία, που είναι δύσκολο να μεταφραστεί. Σημαίνει γενικά νοσταλγία, πόθο, λύπη και μετάνοια. Η έκφραση της sodade αποτελεί εσωτερικό στοιχείο στη μουσική του Πράσινου Ακρωτηρίου.

Το 1995 ήταν υποψήφια για Βραβείο Γκράμι στην κατηγορία της World Music με το άλμπουμ Cesaria. Θα το κερδίσει τελικά το 2003 για το άλμπουμ Voz d’Amor.

Τον Μάιο του 2010 υπέστη καρδιακή προσβολή στην Πορτογαλία, όπου βρισκόταν για σειρά συναυλιών και υποβλήθηκε σε εγχείριση ανοιχτής καρδιάς στο Παρίσι. Τον Σεπτέμβριο του 2011 ανακοίνωσε ότι θέτει τέλος στη μουσική καριέρα της, ακυρώνοντας τις προγραμματισμένες συναυλίες της, καθώς βρισκόταν «σε κατάσταση μεγάλης εξάντλησης». Έφυγε από τη ζωή στις 17 Δεκεμβρίου 2011, κατόπιν βραχείας νοσηλείας στην εντατική νοσοκομείου της πατρίδας της.

Μπορεί να έφυγε από τον Πλανήτη Γη η «Βασίλισσα της Morna», Σεζάρια Εβόρα, μα τα τραγούδια της υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν, γιατί αγγίζουν τις ψυχές όλων μας σε μια φωνή που περικλείει μια μοναδική μαγική δύναμη, γεμάτη αισθαντικότητα, πάθος, συναίσθημα , συγκίνηση…

Δισκογραφία

La Diva Aux Pieds Nus (1988)

Distino di Belita (1990)

Mar Azul (1991)

Miss Perfumado (1992)

Cesária (1995)

Cabo Verde (1997)

Café Atlantico (1999)

São Vicente di Longe (2001)

Voz d’Amor (2003)

Rogamar (2006)

Nha Sentimento (2009)

Ας ταξιδέψουμε στην μελωδία των τραγουδιών της με ενδεικτικά βίντεο της όπως : Το Sodade : που σημαίνει γενικά νοσταλγία, πόθο, λύπη και μετάνοια,
και το Besame Mucho.
Καλή ακρόαση!