Μικρό αφιέρωμα στο Ζυλ Ντασέν , που σαν σήμερα 18-12-1911 γεννήθηκε…

Ζιλ Ντασέν ,ο Αμερικανός σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου, σύζυγος και σύντροφος της Μελίνας Μερκούρη,
ο « Τζούλη », , όπως τον φώναζε η Μελίνα-πιστός μέχρι το τέλος σε κείνη-,  που σαν σήμερα , 18 Δεκεμβρίου του 1911  γεννήθηκε και  αγαπήθηκε από τους Έλληνες και αγάπησε την Ελλάδα σαν να ήταν η αληθινή του πατρίδα και έλεγε χαρακτηριστικά:
"Ήμουν Έλληνας πριν γνωρίσω τη Μελίνα".

Βιογραφικά στοιχεία:

Ο Ζιλ Ντασέν ή αλλιώς  (Jules Dassin) , ήταν το 8ο παιδί ενός ρωσοεβραίου κουρέα. γεννήθηκε στο Κονέκτικατ των ΗΠΑ στις, 18 Δεκεμβρίου του 1911  .

'Ηταν Αμερικανός σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου, σύζυγος της Μελίνας Μερκούρη, πιστός σύντροφος της , μέχρι  το τέλος της.

Οι ταινίες του εκτείνονται από το αστυνομικό γκανγκστερικό φιλμ νουάρ ως τον κοινωνικό ρεαλισμό και τον λυρικό εξπρεσιονισμό.

Ο Μάρτιν Σκορσέζε  είχε πει για τον Ντασέν:

«Ο Ντασέν κατόρθωσε να συνδυάσει την παραδοσιακή αφηγηματικότητα του κινηματογράφου του Χόλιγουντ με το οπτικό στυλ του ευρωπαϊκού κινηματογράφου ...

Το ντοκιμαντερίστικο ύφος του, η χρήση φυσικών χώρων και η εμμονή του στα αστικά τοπία, άσκησαν πολύ μεγάλη επιρροή σ’ έναν σημαντικό αριθμό κινηματογραφικών δημιουργών.»

Ξεκίνησε την κινηματογραφική του πορεία ως μαθητευόμενος στο πλευρό του Άλφρεντ Χίτσκοκ. Αργότερα, συνεργάστηκε με τον σκηνοθέτη Μαρκ Χέλνγκερ, με τον οποίο έκανε δύο ταινίες. Η συνεργασία τους διακόπηκε, όταν αναγκάστηκε να αυτοεξοριστεί τη σκοτεινή εποχή του Μακαρθισμού, λόγω των διώξεων και των παρεμβάσεων που δεχόταν στη δουλειά του. Όταν κλήθηκε να απολογηθεί στο Κογκρέσο, κατηγορούμενος για αντιαμερικανική δράση, γύριζε την ταινία «Night and the City».

Εγκαταλείποντας τις ΗΠΑ, εγκαταστάθηκε στη Γαλλία. Εκεί γύρισε την ταινία «Ριφιφί», ένα από τα σημαντικότερα κινηματογραφικά φιλμ νουάρ της παγκόσμιας κινηματογραφίας, με το οποίο κέρδισε το Βραβείο Σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ των Κανών το 1955.

Στη Γαλλία, επίσης, παντρεύτηκε την Μπεατρίς Λονέρ, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον διάσημο γάλλο τραγουδιστή Τζο Ντασέν (1938-1980) και την ηθοποιό Ζουλί Ντασέν. Ωστόσο, τη ζωή του χάραξε βαθιά ο έρωτάς του με τη Μελίνα Μερκούρη, την οποία γνώρισε δύο χρόνια μετά το «Ριφιφί».

(  Στην φωτό το ζευγάρι Ζίλ Ντασέν -  Μελίνα Μερκούρη σε νεαρή ηλικία.)

Από τη στιγμή εκείνη άρχισε η δεύτερη καριέρα του, καθώς οι περισσότερες ταινίες που σκηνοθέτησε είχαν πρωταγωνίστρια τη Μελίνα. Μαζί γύρισαν εννέα ταινίες, μεταξύ των οποίων το «Τοπκαπί», η «Φαίδρα» και το «Ποτέ την Κυριακή», που τιμήθηκε με το βραβείο καλύτερης ταινίας στο Φεστιβάλ Κανών το 1960. Η ίδια ταινία ήταν υποψήφια για Όσκαρ σκηνοθεσίας και σεναρίου, όμως τελικά απέσπασε το Όσκαρ καλύτερης μουσικής και τραγουδιού για «Τα Παιδιά του Πειραιά» του Μάνου Χατζιδάκι.

Με τη Μελίνα, παντρεύτηκε το 1966 και υιοθέτησε τόσο την υπηκοότητα του Έλληνα, όσο και το όραμα της συντρόφου του για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα. Μαζί ανέπτυξαν έντονη αντιδικτατορική δράση την περίοδο της χούντας των συνταγματαρχών και με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974 εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην Ελλάδα.

Πέθανε στην Αθήνα στις 31 Μαρτίου 2008, σε ηλικία 96 ετών, και τάφηκε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών πλάι στην Μελίνα Μερκούρη.

Σε μία συνέντευξή του είχε πει: 

Στην Αθήνα ο Ζιλ Ντασέν σκηνοθέτησε και τρία θεατρικά έργα, την «Όπερα της Πεντάρας», τον «Γλάρο», και τον «Θάνατο του εμποράκου». Σε συνέντευξή του είχε δηλώσει: «Ξεκίνησα από το θέατρο και λόγω του θεάτρου είχα αρχίσει από νωρίς να σέβομαι και να αγαπώ την Ελλάδα».

Μετά το θάνατο της διάσημης ηθοποιού και πολιτικού, ο Ντασέν δημιούργησε στη μνήμη της το Ίδρυμα «Μελίνα Μερκούρη», με στόχο την προώθηση της δημιουργίας του νέου Μουσείου της Ακρόπολης και την προβολή του ελληνικού πολιτισμού. Κατέχοντας τη θέση του προέδρου, παραχώρησε στο ίδρυμα τα έσοδα από τις ταινίες του, προκειμένου να ενισχυθεί ο αγώνας για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο.

Πέθανε πλήρης ημερών, σε ηλικία 97 ετών, στις 31 Μαρτίου 2008.

Ας θυμηθούμε τις  ταινίες του:
"Ποτέ την Κυριακή"

         

Στα 16 γνώρισα τον έρωτα (1980)

Κραυγή γυναικών (1978)

Η Δοκιμή (1974)

Υπόσχεση την Αυγή (1970)

Εκτέλεση εν ψυχρώ (1968)

Hamilchama al hashalom- Survivor (1968)

0:30 Καλοκαίρι Βράδυ (1966)

Τοπκαπί (1964)

Φαίδρα (1962)

Ποτέ την Κυριακή (1960)

Ο Νόμος (1959)

Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται (1957)

Ριφιφί (1955)

Η Νύχτα και η Πόλη (1950)

Thieves' Highway (1949)

Γυμνή Πόλη (1948)

Brute Force (1947)

A Letter for Evie (1946)

Two Smart People (1946)

The Canterville Ghost (1944)

Young Ideas (1943)

Reunion in France (1942)

The Affairs of Martha (1942)

Nazi Agent (1942)

The Tell-Tale Heart (1941)
 Στην παρακάτω φωτό ο Ντασέν με την Μελίνα:

Λίγα λόγια για την θρυλική ταινία
«Ο Χριστός Ξανασταυρώνεται»
(Celui qui doit mourir).
 Το κλασικό, διαχρονικό βιβλίο του Νίκου Καζαντζάκη μετέφερε στον κινηματογράφο ο Ζιλ Ντασέν, το 1957, σκηνοθετώντας με τρόπο ανάγλυφο όλο το μυστικιστικό, βαθιά κοινωνικό, λίαν θρησκευτικό θέατρο του παραλόγου που έχει στηθεί σε ένα φτωχικό ορεινό χωριό της Μικράς Ασίας.

Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται στη Λυκόβρυση, ένα ελληνικό χωριό στην ενδοχώρα της Aνατολίας και αφηγείται την άφιξη μιας ομάδας προσφύγων από το μέτωπο, τη στιγμή που οι νεότεροι του χωριού ετοιμάζονται να παίξουν τους ρόλους τους σε ένα θρησκευτικό δράμα το επόμενο Πάσχα. Κάτω από την πίεση αυτών των γεγονότων οι χωρικοί-πρωταγωνιστές ταυτίζονται ολοένα και περισσότερο με τα πρόσωπα του Eυαγγελίου που πρόκειται να υποδυθούν ή και καταλαμβάνονται από αυτά.

H διαδικασία αυτή προχωρά και πέρα από τα ρεαλιστικά κίνητρα της επικείμενης θεατρικής παράστασης των Παθών και ισχύει κατ' επέκταση για όλους τους χαρακτήρες· οι άρχοντες του χωριού ασυναίσθητα καταλήγουν στο ρόλο των Φαρισαίων· ο παπάς του χωριού Γρηγόρης οδηγείται ανεπαίσθητα από τις περιστάσεις και από την ιδιοσυγκρασία του στο ρόλο του Kαϊάφα· τον ρόλο του Πιλάτου υποδύεται κατά τρόπο έξοχο αν και άθελά του, και με πολύ χιούμορ από τη μεριά του Καζαντζάκη, ο τοπικός Tούρκος Αγάς, ένας καλοπροαίρετος καλόβολος παιδεραστής που εν τέλει τρελαίνεται από τα ακατανόητα καμώματα των γύρω του Ελλήνων, οι οποίοι, καθώς λέει, «θα πετάλωναν τους ψύλλους».

Tο μυθιστόρημα τελειώνει με το Mανολιό, τη μορφή του Xριστού, να εκτελείται στην εκκλησία μεσάνυχτα Χριστουγέννων, καθώς φτάνει η είδηση της προσπέλασης τουρκικών στρατευμάτων στο χωριό· βρισκόμαστε προ της Μικρασιατικής καταστροφής και της εκδίωξης του ελληνικού πληθυσμού από την Aνατολία...

Ας  τον  θυμηθούμε   με τον αείμνηστο Φρέντυ Γερμανό,την Μελίνα σε συνέντευξή του:

                                           
                   

Αυτός ήταν ο Ζυλ Ντασέν, ο "Τζούλη", όπως τον φώναζε η Μελίνα, που αγαπήθηκε από τους Έλληνες και αγάπησε την Ελλάδα σαν να ήταν η αληθινή του πατρίδα.

Λογοτεχνικό περιβόλι!