Μικρό αφιέρωμα στον Ιωάννη Βαρβάκη με το υψηλό αίσθημα της Φιλόπατρίας…

       
Σήμερα, που η χώρα μας βιώνει δύσκολες και άραχνες μέρες  και βρίσκεται μπροστά σε νέες προκλήσεις λόγω συγκυριών, είναι καλό να  αναδείχνουμε με μικρές αναφορές στους Ανθρώπους πρότυπα μέσα από το παρελθόν, που συνέδεσαν τη ζωή τους στην αναλλοίωτη αξία της ευεργεσίας και της προσφοράς, με το  υψηλό αίσθημα φιλοπατρίας, φιλανθρωπίας, κοινωνικής αλληλεγγύης, οι οποίοι, σε εποχές μεγάλων στερήσεων, συνέβαλλαν στην προσπάθεια του ελληνικού έθνους να ορθοποδήσει και δίδαξαν με το δικό τους τρόπο την προσφορά στην Πατρίδα, τον άνθρωπο, την Παιδεία και τον Πολιτισμό δωρίζοντας σημαντικό μέρος ή ακόμη και ολόκληρη την περιουσία τους.
 Μέσα σε αυτούς τους Ανθρώπους συγκαταλέγεται και ο

Ιωάννης Βαρβάκης, που σαν σήμερα ξεκίνησε το ταξίδι του για την Αιωνιότητα, αλλά μας  άφησε , το ανεξάλειπτο  άρωμα της Ευεργεσίας για όλες τις εποχές…
Γιατί η ευεργεσία αποτελεί έμπρακτη εκδήλωση συμπαράστασης προς τον πάσχοντα συνάνθρωπο.
Πηγάζει από το αγνό αίσθημα φιλαλληλίας χωρίς υπολογισμό ή σκοπιμότητα.
 Είναι κοινωνική δράση με τεράστιο μέγεθος.

         

Πόσοι από εμάς γνωρίζουμε  για την  συμμετοχή του Ιωάννη Βαρβάκη στην καταστροφή του Οθωμανικού Στόλου στη Ναυμαχία του Τσεσμέ (1770) σε πολύ νεαρή ηλικία , που ήταν καθοριστική με αποτέλεσμα οι Ρώσοι να υποκλιθούν στο ανάστημά του;
Πόσοι  από μας γνωρίζουν, , ότι μετά από εκείνη την καταστροφή ο  Βαρβάκης κυνηγήθηκε και κατέληξε στη Ρωσία όπου μεγαλούργησε; Ποιοι από εμάς γνωρίζουν ,ότι ήταν ο άνθρωπος που «ανακάλυψε» το χαβιάρι στο Αστραχάν με αποτέλεσμα τη ραγδαία επιχειρηματική και οικονομική άνοδό του;
Πόσοι αναγνωρίζουμε τη μεγάλη κοινωνική του δραστηριότητα και τη μεγάλη προσφορά του στην Παιδεία του Έθνους, για την οποία ο Αδαμάντιος Κοραής εκφράστηκε με τα κολακευτικότερα λόγια;
Ο μεγάλος μας  σκηνοθέτης Σμαραγδής με την  επιτυχημένηταινία του
Και  ο Θεός ανακάλυψε το χαβιάρι δίνει  άπλετο Φως στα σκοτάδια μας…

Αλλά ας δούμε μερικά από τα βιογραφικά στοιχεία του  αυτού του Φιλόπατρη και Φιλάνθρωπου Πλοιοκτήτη, έμπορου και εθνικού  μας ευεργέτη, που αφιέρωσε  ολάκερη τη Ζωή του στον απελευθερωτικό αγώνα  της Ελλάδας μας με τις ευεργεσίες του…

Ο Ιωάννης Βαρβάκης γεννήθηκε  στα Ψαρά  στις 24 Ιουνίου 1745 και ήταν γιος του Ανδρέα Λεοντίδη και της Μαρίας Μάρου.

Ο πατέρας του ήταν σπουδαίος καραβοκύρης. Ο μικρός Γιάννης ήταν γύρο στα οκτώ όταν ο πατέρας του άρχισε να του μαθαίνει τα της ναυτιλίας και στα δέκα του ήξερε κιόλας να πυροβολεί με πιστόλι τουφέκι και να χρησιμοποιεί το κανόνι του καραβιού. Στα 15 τον έβαλε ο πατέρας του μεριδιούχο στο πλοίο του και στα 18 του ναυπήγησε την πρώτη γαλιότα. 

Πως όμως ο Λεοντής έγινε Βαρβάκης;

 Στα Ψαρρά υπήρχαν και υπάρχουν πολλά πουλιά τα οποία έχουν μεγάλα και αυστηρά μάτια και ανήκουν σε είδος γερακιού ‘’ Ιέραξ ο οξύπτερος’’. Τα πουλιά αυτά οι Ψαριανοί τα ονόμαζαν και τα ονομάζουν ‘’Βαρβάκια’’. Οι συνομήλικη του , βλέποντας τα μεγάλα και πολύ αυστηρά του μάτια, καθώς και την ορμητικότητα που τον χαρακτήριζε τον φώναζαν ‘’Βαρβάκι’’.
Από ότι φάνηκε αυτή  η προσωνυμία του άρεσε και την διατήρησε σαν επώνυμο.
Έτσι πέρασε στην ιστορία με το όνομα Βαρβάκης και το επώνυμο του έγινε τίτλος ευγενείας την τσαρική Ρωσία.
Την περίοδο του ρωσοτουρκικού πολέμου και με τη βοήθεια των Ρώσων, ξεκινάει η εξέγερσή των Ελλήνων της Πελοποννήσου, των νησιών του Αιγαίου και των δυτικών ακτών της Μικράς Ασίας.
 Η επιχείρηση αυτή έμεινε γνωστή ως Ορλωφικά.

 Ο Ιωάννης Βαρβάκης με την παρότρυνση του πατέρα του ξοδεύει όλη του την περιουσία για να μετατρέψει τη γαλιότα σε πολεμικό πλοίο με 29 κανόνια. Εντάσσει το πλοίο του στη ρώσικη δύναμη μετά από συνάντησή του με τον αντιναύαρχο Αλέξιο Ορλώφ για να πέσει στη μάχη εναντίον των Τούρκων. Τη νύχτα της 26ης Ιουνίου 1770 ο Βαρβάκης με τον τίτλο του υποπλοίαρχου του ρώσικου ναυτικού, παίζει καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της ναυμαχίας του Τσεμσέ.
Εκεί αναδεικνύεται ήρωας μιας και δέ διστάζει να κάψει το πλοίο του προκειμένου να επιτύχει την καταστροφή της τούρκικης αρμάδας.

Το ταξίδι στη Ρωσία:

Με τη λήξη του ρωσοτουρικού πολέμου, την ήττα των Τούρκων και την υπογραφή της Συνθήκης του Κιουτσούκ Καϊναρτζή, ο Βαρβάκης βρίσκεται απένταρος μιας και προσπαθεί να πουλήσει το πλοίο του στην Κωνσταντινούπολη. Δεν τα καταφέρνει μιας και το περιβάλλον εκεί είναι αφιλοξενο  γι'αυτόν και οι τούρκικες αρχές προχωρούν σε  κατάσχεσή του. Στην κακή οικονομική κατάσταση που βρίσκεται έχοντας χάσει τα πάντα, αναγκάζεται να στραφεί στη βοήθεια της Ρωσίας και ξεκινά το μακρύ ταξίδι προς των Αγία Πετρούπολη για να συναντηθεί με την Μεγάλη Αικατερίνη και να ζητήσει τη βοήθειά της. Ο εραστής της τσαρίνας και γνωστός του Βαρβάκη, Πότεμκιν, μεσολαβεί και κανονίζει τη συνάντηση. Παρά τις προσδοκίες του η Αικατερίνη φαίνεται ιδιαίτερα γενναιόδωρη προς το πρόσωπό του αναγνωρίζοντας τη βοήθεια που είχε προσφέρει. Του δίνει προνομιακή αφορολόγητη άδεια αλιείας στην Κασπία Θάλασσα και αμοιβή 10.000 χρυσά ρούβλια.
 Ο Ιβάν Αντρέγεβιτς Βαρβάτσι γίνεται πλέον ρώσος πολίτης.

To χαβιάρι στη ζωή του Βαρβάκη:

Έχοντας τα χρήματα ανά  χείρας μεταβαίνει στο Αστραχάν όπου και ξεκινάει μια επιχείρηση αλιείας. Γρήγορα καταφέρνει να κάνει ξανά περιουσία ψαρεύοντας οξύρρυγχους, λευκούς σολωμούς και άλλα ψάρια. Ανακαλύπτει το χαβιάρι σε ένα από τα θαλάσσινά ταξίδια του και συνειδητοποιεί το κέρδος που θα τους προσέφερε η εξαγωγή αυτού του ακριβού ψαριού. Πολύ γρήγορα αποκτά περισσότερους από 3.000 εργαζόμενους και μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο την περιουσία του.

Το Φιλανθρωπικό έργο του Ιωάννη Βαρβάκη:

Έχοντας στο μυαλό του τη γενναιοδωρία της Ρωσίας, παραχωρεί μεγάλο μέρος της περιουσίας του για κοινωφελή έργα στην περιοχή του όπως, νοσοκομεία, διώρυγες, γέφυρες και χάριζει τα χρήματα για την ανέγερση διδακτηρίου στη Σινασό. Για τις υπηρεσίες του παρασημοφορείται με τον τίτλο ευγενείας από τον Τσάρο Αλέξανδρο Α' και παίρνει το επίθετο Κομνηνός Βαρβάκης.
Το 1812 μετακόμιζει στην πόλη Ταγκαρόγκ (Ταϊγάνι), όπου ανθούσε μια μεγάλη ελληνική κοινότητα.  Διαθέτει 600.000 ρούβλια για την ανέγερση του μοναστηριού, όπου εψάλη η νεκρώσιμος ακολουθία για τον τσάρο Αλέξανδρο Α'.

Εκτός από τη φιλανθρωπική του δράση στη Ρωσία ο Ιωάννης Βαρβάκης προσφέρει πάρα πολλά και στον απελευθερωτικό αγώνα της Ελλάδας. Εξοπλίζει τους στρατιώτες του Αλέξανδρου Υψηλάντη και εξαγοράζει την ελευθερία πολλών Ελλήνων αιχμαλωτών.
Παρά το δουλεμπόριο που επικρατούσε στη Ρωσία εκείνη την εποχή, ο ίδιος δε δεχόταν να έχει κανένα σκλάβο στην κατοχή του.

Μετά την καταστροφή των Ψαρών στο ολοκαύτωμα της Ολόμαυρης Ράχης του 1824,ο Βαρβάκης επιστρέφει στην Ελλάδα και εγκαθίσταται στη Ζάκυνθο όπου και παραμένει μέχρι το τέλος της ζωής του,

 στις 10 Ιανουαρίου 1825.
Για το μεγάλο έργο του και τις αμέτρητες αγαθοεργίες του στη Ρωσία του απονεμήθηκε το αυτοκρατορικό δίπλωμα και οικόσημο ως ισόβιος και κληρονομικός τίτλος ευγενείας.

Δύο μέρες νωρίτερα, με τη διαθήκη του κληροδότησε1.000.000 ρούβλια για την ίδρυση του Βαρβάκειου Λυκείου και  με δική του δωρεά κατασκευάζεται στο κέντρο της πρωτεύουσας η κλειστή αγορά της Αθήνας, η σημερινή Βαρβάκειος Αγορά.
 Μεγάλο μέρος της περιουσίας του το αφήνει στο ελληνικό δημόσιο για κοινωφελή έργα.

        Ο Ανδριάντας του Ιωάννη Βαρβάκη βρίσκεται  σήμερα στο Ζάππειο.

Λογοτεχνικό περιβόλι!