Με αφορμή το φευγιό του Νίκου Ξυλούρη για την Αιωνιότητα , μια μικρή αναδρομή από το Λογοτεχνικό περιβόλι.

Σήμερα συμπλήρώνονται ακριβώς 36 χρόνια , από κείνη την ημέρα που σίγησε για πάντα το γλυκόλαλο της Κρήτης αηδόνι, εκείνη Αρχαγγελική μορφή, με την στεντόρεια - αισθαντική φωνή και την λαγαρή ματιά…

Ήρθε από τα κρητικά βουνά κουβαλώντας τον αέρα μιας ανόθευτης παράδοσης.
Όσοι είχαν ήχο, όσοι είχαν στίχο, και δεν είχαν στόμα να τα σαρκώσει, βρήκαν στα χείλη του Ξυλούρη την αληθινή άρθρωση.
Και εγένετο φως μες το σκοτάδι.
Είχε ιστορία εκείνη η φωνή, έρχονταν από μακριά, αγγελιοφόρος τραγωδίας, βυζαντινός ψάλτης, τροβαδούρος και λυράρης.
Έδειξε έμπρακτα ότι ένας ο ήχος, η λέξη μία, το τέλος κοινό που ενώνουν τον Ρωμανό, τον Κορνάρο, το Σολωμό και τον Σεφέρη.
Τόσα χρόνια χωρίς Ξυλούρη, τόσα χρόνια χωρίς αυθεντική,ανυπόκριτη φωνή.
Τι να τραγουδήσουμε; τι να φωνάξουμε , τι να πούμε τί;Τί να γράψουμε;
Για τον αυθεντικό καλλιτέχνη, που έκανε περήφανη την Πατρίδα μας και που σφράγισε το τραγούδι με το δικό του μοναδικό τρόπο, τόσο στο ύφος όσο και με το ήθος του σαν ΆΝΘΡΩΠΟΣ...

Ο Νίκος Ξυλούρης ποτέ δεν θα πάψει ούτε μια στιγμή να φλογίζει και να θεριεύει στην καρδιά και τη συνείδηση του κόσμου, ειδικά ετούτες τις δύσκολες μέρες, που περνά η χώρα μας .
Τα τραγούδια του θα εμπνέουν τη νέα γενιά και θα δίνουν δύναμη για ευγενείς και δίκαιους αγώνες…

Ο Νίκος Ξυλούρης ή Ψαρονίκος υπήρξε μια από τις σπουδαιότερες φωνές της σύγχρονης Ελλάδας, ένας καλλιτέχνης που το όνομά ξέφυγε από τα στενά όρια της Κρήτης και συνδέθηκε με την έννοια του αγώνα και της επαναστατικότητας.
Η παρακαταήκη ,που μας άφησε ,δεν είναι μόνο τα τραγούδια του αλλά και η γενικότερη παρουσία του στα καλλιτεχνικά, κοινωνικά και πολιτικά πράγματα, σε ταραγμένες εποχές για τον τόπο μας.
Περισσότερα για τον Νίκο Ξυλούρη δείτε στους συνδέσμους μου:

Αφιέρωμα στον Νίκο Ξυλούρη το 2015:

http://logotexnikoperiboli.blogspot.gr/2015/02/blog-post_9.html

Αφιέρωμα στο Νίκο Ξυλούρη το 2014:

http://logotexnikoperiboli.blogspot.gr/2014/02/blog-post_9111.html

Λίγα Βιογραφικά λόγια για το Νίκο Ξυλούρη:

Γεννήθηκε στις 7 Ιουλίου του 1936 στα Ανώγια Ρεθύμνου. Ήταν μόλις πέντε ετών, όταν στις 13 Αυγούστου του 1941 οι γερμανοί κατακτητές εισέβαλαν στο χωριό του και το έκαψαν. Οι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες στην κοιλάδα του Μυλοποτάμου, για να επιστρέψουν στον τόπο τους τρία χρόνια αργότερα, μετά την απελευθέρωση.

Τα πρώτα χρόνια στα κατεστραμμένα Ανώγια είναι φτωχικά και δύσκολα για την οικογένεια του Νίκου Ξυλούρη, όπως και για όλους τους συγχωριανούς του. Ο ίδιος φεύγει για το Ηράκλειο, για να μάθει γράμματα. Το σχολείο, όμως, του είναι μάλλον αγγαρεία και ήδη έχει δείξει την κλίση του στη μουσική.

Μια μέρα βλέπει έναν συγγενή του να παίζει λύρα κι από τότε του καρφώνεται η ιδέα να μάθει αυτό το όργανο. Οι αντιρρήσεις του πατέρα του κάμπτονται από τον δάσκαλό του, που αναγνώρισε από νωρίς το ταλέντο του. Έτσι, σε ηλικία μόλις 10 ετών, αποκτά την πρώτη του λύρα, σταματά το σχολείο στην Γ’ Δημοτικού και μετά από ενάμιση χρόνο μαθητείας δίπλα στον λυράρη Λεωνίδα Κλάδο, ξεκινά να βγάλει το ψωμί του παίζοντας σε γάμους, βαφτίσια και γιορτές, σ’ όλη την Κρήτη.

Το 1953 ο 17χρονος Νίκος αφήνει πίσω το χωριό του, για να εγκατασταθεί στο Ηράκλειο. Πιάνει δουλειά στο κέντρο «Κάστρο» και με τα λεφτά που παίρνει πληρώνει ίσα ίσα το ενοίκιο για την κάμαρά του. Έχει ν’ αντιμετωπίσει τη μουσική της εποχής (ταγκό, βαλς, ρούμπα, σάμπα κλπ), καθώς και τους μεγάλους λυράρηδες που δεν τον βλέπουν με καλό μάτι. Οι καλοί φίλοι που έχει αποκτήσει στο Ηράκλειο τον βοηθούν, οργανώνοντας γλέντια, και το όνομά του αρχίζει σιγά – σιγά να γίνεται γνωστό στο ευρύ κοινό.

Σε μια αποκριάτικη γιορτή βλέπει την Ουρανία Μελαμπιανάκη, γόνο αριστοκρατικής οικογενείας, και την ερωτεύεται. Για ένα χρόνο της κάνει καντάδα κάθε βράδυ κάτω από το παράθυρό της, χωρίς στην πραγματικότητα να έχουν μιλήσει ποτέ. Η ταξική τους διαφορά θα τους αναγκάσει να κλεφτούν και να παντρευτούν κρυφά, στις 21 Μαΐου του 1958. Μαζί θα αποκτήσουν δύο παιδιά, τον Γιώργη και τη Ρηνιώ.

Στο μεταξύ, η ανοδική πορεία του συνεχίζεται. Σκοπός του είναι να μάθει ο κόσμος τα τραγούδια της Κρήτης έξω από τα σύνορά της. Το Νοέμβριο του 1958 ηχογραφεί τον πρώτο του δίσκο με την εταιρία «Odeon» υπό τον τίτλο «Μια μαυροφόρα που περνά», παίρνοντας ως αμοιβή 150 δραχμές! Ο δίσκος γνωρίζει επιτυχία και η εταιρία του τον βοηθάει να κάνει κι άλλους, βγάζοντάς τον από τις δύσκολες μέρες.

Το 1966 το κράτος επιλέγει και στέλνει τον Νίκο Ξυλούρη σ’ ένα διαγωνισμό δημοτικής μουσικής στο Σαν Ρέμο της Ιταλίας, οπού ανάμεσα σε δεκάδες συγκροτήματα απ’ όλο τον κόσμο παίρνει το πρώτο βραβείο για την ερμηνεία του στο συρτάκι που έπαιξε με τη λύρα. Ο διάσημος για την Κρήτη λυράρης, ύστερα από πολύ κόπο και προσπάθεια, ανοίγει τα φτερά του και γίνεται γνωστός σ’ όλη την Ελλάδα.

Το 1971 ξεκίνησε κοινές εμφανίσεις με το Γιάννη Μαρκόπουλο στη μπουάτ "Λήδρα" και η φωνή του έγινε σύμβολο της αντίστασης. Συνεργάστηκε στενά, εκείνα τα χρόνια, με τον Θρακιώτη τραγουδοποιό Θανάση Γκαϊφύλλια στις μπουάτ της Πλάκας και σε συναυλίες σε όλη την Ελλάδα.

Το καλοκαίρι του 1973 τραγούδησε στο θεατρικό έργο «Το μεγάλο μας τσίρκο» με πρωταγωνιστές τον Κώστα Καζάκο και τη Τζένη Καρέζη στο θέατρο "Αθήναιον".

Ο Νίκος Ξυλούρης στην ακμή της καριέρας του αντιλήφθηκε ότι έχει καρκίνο. Μετά από μεγάλο αγώνα, πολλαπλές εγχειρήσεις και αρκετή ταλαιπωρία έχασε τη μάχη στο Νοσοκομείο Πειραιώς στις 8 Φεβρουαρίου 1980 σε ηλικία μόλις 43 χρονών. Με τη φωνή και το ήθος του σημάδεψε τα χρόνια της χούντας, την αντίσταση σε αυτήν, αλλά και τα πρώτα χρόνια της μεταπολίτευσης. Όπως ο ίδιος έλεγε μετά τη μεταπολίτευση, αναφερόμενος στους ανθρώπους της μουσικής βιομηχανίας "εγώ τους ίδιους ανθρώπους έβλεπα να κανονίζουν επί χούντας, τους ίδιους βλέπω και τώρα".

Στο παρακάτω βίντεο ,ο δημοσιογράφος Γιώργος Παπαστεφάνου φιλοξένησε στην εκπομπή «Μουσική βραδιά» τον τραγουδιστή και λυράρη Νίκο Ξυλούρη.
Ο Νίκος μίλησε για τα παιδικά του χρόνια στην Κρήτη, για το ξεκίνημα του στη μουσική σαν λυράρης σε κρητικούς γάμους και πανηγύρια. Αναφέρθηκε επίσης στις μουσικές συνεργασίες του με γνωστούς Έλληνες συνθέτες, όπως στη γνωριμία του με τον Γιάννη Μαρκόπουλο και τη συμμετοχή του στο δίσκο «Ριζίτικα» (1971), και σχολίασε τη σημασία των παραδοσιακών ριζίτικων τραγουδιών της Κρήτης. Η Μαρία Δημητριάδη μίλησε για τη γνωριμία του με τον Ν.Ξυλούρη και το προσωπικό του μουσικό ύφος.

Οι ακροατές θα έχουν την δυνατότητα να ακούσουν τα τραγούδια του όπως το ριζίτικο :
«Αγρίμια κι αγριμάκια μου», «Ο ταχυδρόμος πέθανε» σε μουσική και στίχους Μάνου Χατζηδάκι, «Τούτες τις μέρες» σε μουσική Χρήστου Λεοντή και ποίηση Γιάννη Ρίτσου, «Το Λιονταρόπεδο» σε μουσική Γιάννη Μαρκόπουλου και στίχους Κ.Χ.Μυρη,
«Έβαλε ο Θεός σημάδι» σε μουσική Σταύρου Ξαρκάκου και στίχους Νίκου Γκάτσου,
«Φίλοι κι αδέλφια» σε μουσική Σταύρου Ξαρχάκου και στίχους Ιάκωβου Καμπανέλλη.

Αλλά να μην σας κουράζουμε περισσότερο ας δούμε το συγκεκριμένο βίντεο και μερικά από τα τραγούδια του,που μας σημάδεψαν...