Μικρό αφιέρωμα για την ιστορία της Τσικνοπέμπτης

Σήμερα Τσικνοπέμπτη και τι άλλο το Λογοτεχνικό περιβόλι θα κάνει ένα μικρό αφιέρωμα για την ημέρα αυτή, μαζί με τις ευχές μας να περάσετε όμορφα με τα αγαπημένα σας πρόσωπα και να τα τσικνίσετε!!!!
Γιατί όμως ονομάζεται Τσικνοπέμπτη;
Η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου (Κρεατινής) ονομάζεται Τσικνοπέμπτη ή Τσικνοπέφτη, επειδή την ημέρα αυτή όλα τα σπίτια ψήνουν κρέας ή λιώνουν το λίπος από τα χοιρινά και ο μυρωδάτος καπνός (τσίκνα) είναι διάχυτος παντού.
 Η λαϊκή μας παράδοση είναι πλούσια σε ιστορία και έθιμα.

Ο εορτασμός της Τσικνομπέμπτης χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Το έθιμο με το ψήσιμο του κρέατος εικάζεται, ότι προέρχεται από τις βακχικές γιορτές

των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, που επιβίωσαν του Χριστιανισμού. Σύμφωνα με τον λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο, το φαγοπότι και το γλέντι της ημέρας είναι ομοιοπαθητικές προσπάθειες για την ευφορία της γης.

Την Τσικνοπέμπτη, που βρίσκεται στο μέσο του Τριωδίου, ξεκινούν ουσιαστικά οι εκδηλώσεις της Αποκριάς, οι οποίες κορυφώνονται με τα Κούλουμα την Καθαρά Δευτέρα

Μια μικρή αναδρομή της ιστορίας της Τσικνοπέμπτης.

Απλούστατα στην παλιά Αθήνα οι νοικοκυρές άφηναν το κρέας στην κατσαρόλα να κολλήσει την ώρα που το έψηναν για να μυρίσει τσίκνα. Από εκείνη τη συνήθεια πήρε το όνομά της σε Τσικνοπέμπτη.

Το κέντρο του Αθηναϊκού γλεντιού τη συγκεκριμένη ημέρα δεν ήταν άλλο από την Πλάκα. Τόσο στις ταβέρνες της Πλάκας όσο και του Ψυρρή διοργανώνονταν Αποκριάτικες συνεστιάσεις με εύθυμες παρέες όπου πρωτοστατούσε η ρετσίνα και το κοκκινέλι.

«Η ολόξανθη ρετσίνα και το άκρατο κοκκινέλι άρχισαν από το μεσημέρι να ρέουν εν αφθονία και συνοδεία γαρδούμπας, σπληνάντερου, κοκορετσίου, διαφόρων τερψιλαρυγγίων μεζέδων, ετριπλασίασαν το κέφι των εορταστών!», έγραφε η εφημερίδα Ακρόπολη.

Σύμφωνα με τον Αθηναιογράφο Θωμά Σιταρά, το αποκριάτικο, βραδινό γλέντι στις ταβέρνες άρχιζε λίγα μέτρα πιο κάτω από τη Φιλελλήνων, στην οδό Κυδαθηναίων. Οι ταβέρνες του Πορτοκάλλη, του Σαΐτη, του Αλίκοκου και του Τσελέντη γέμιζαν από νωρίς...

Το γλέντι συμπεριλάμβανε αποκριάτικα πειράγματα με κορδέλες, με κομφετί....με τραγούδι.... Και στο τέλος, μετά τα κρεατικά από το κυρίως πιάτο, ο χαλβάς του μπακάλη με το λεμόνι και την κανέλα αλλά και το καθαρισμένο μηλαράκι μέσα στο ποτήρι με το κρασί.....

 Ήθη και έθιμα για την Τσικνοπέμπτη

    Σύμφωνα με τη λαογραφία την ημέρα της Τσικνοπέμπτης στη Θήβα αρχίζει ο "βλάχικος γάμος" που ξεκινά με το προξενιό δύο νέων, συνεχίζει με το γάμο και τελειώνει την Καθαρή Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από σατυρική αθυροστομία, κέφι, γλέντι και χορό. Ο "βλάχικος γάμος" είναι κατάλοιπο της πανάρχαιης λατρείας του θεού Διονύσου που διαιωνίζει την οργιαστική θρησκεία του γιου της Σεμέλης στη Θήβα. Το έθιμο αυτό, παραλλαγή ενός γάμου Βλάχων, φέρνει στο προσκήνιο και στο νου του θεατή ένα πλήθος από προβλήματα που ανάγονται στη σχέση του με τα πανάρχαια λατρευτικά έθιμα της Διονυσιακής θρησκείας, στην καταγωγή των «Βλάχων», στη μεταφορά του εθίμου από τις βουνοκορφές της Πίνδου στην πόλη του Κάδμου και πολλά άλλα.

    Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί ο εορτασμός της στην Πάτρα κατά τη διάρκεια του Πατρινού καρναβαλιού, όπου εκατοντάδες Πατρινοί από το μεσημέρι της Τσικνοπέμπτης στήνουν ψησταριές σε κάθε σημείο της πόλης, ακόμα και έξω από τα καταστήματά τους. Τοπικά δρώμενα "ο γάμος της Γιαννούλας της κουλουρούς" και "τα Τριτάκεια του Λάζαρη". Το επίκεντρο των εκδηλώσεων είναι η Άνω Πόλη, η παλιά συνοικία Τάσι και κυρίως η πλατεία 25ης Μαρτίου και οι δρόμοι γύρω από αυτή. Λαϊκά και καρναβαλικά δρώμενα, μουσικές κομπανίες συμπληρώνουν τη βραδιά της άφθονης κατανάλωσης ψητού κρέατος και οινοποσίας.

    Η Γιαννούλα ήταν υπαρκτό πρόσωπο, επρόκειτο για μια φτωχή γυναίκα της Άνω πόλης που έζησε στην περίοδο πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και κύρια δραστηριότητά της ήταν η πώληση κουλουριών που της εξασφάλιζε τα προς το ζην. Ορισμένοι Πατρινοί εκμεταλλευόμενοι την αφέλειά της και το ευφάνταστο του χαρακτήρα της, της έταζαν πως θα την παντρέψουν με τον πρόεδρο της Αμερικής Ουίλσον. Η σχετική φάρσα περιλάμβανε άφιξη του Ουίλσον με πλοίο στο λιμάνι και άνοδό του στην Άνω πόλη όπου θα τελούνταν και ο γάμος με τη Γιαννούλα. Η εύπιστη κουλουρού υποδεχόταν τον υποτιθέμενο Ουίλσον, Ιούλσο όπως τον πρόφερε η ίδια, και που φρόντιζαν πάντα να τον ντύνουν με φράκο και ημίψηλο, αλλά ώσπου να αντιληφθεί την ειρωνεία της στιγμής, το πλήθος των συγκεντρωμένων για το γάμο είχε διασκεδάσει με την ψυχή του. Το θέαμα επαναλήφθηκε αρκετές χρονιές.

 Πώς γιορτάζεται η Τσικνοπέμπτη σε όλη την Ελλάδα ;

    Στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης πραγματοποιούνται εκδηλώσεις όπως η «Βραδιά Παραδοσιακών Γεύσεων», όπου οι Λαογραφικοί Σύλλογοι της πόλης προσφέρουν εδέσματα, χορό και μουσική από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

    στο Ξινό Νερό Φλώρινας την Τσικνοπέμπτη γίνεται χορός μασκέ με ορχήστρα και παραδοσιακή μουσική.

    στις αλάνες των Σερρών ανάβονται μεγάλες φωτιές, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.

    στην Κομοτηνή καψαλίζουν μια κότα που πρόκειται να φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (της Απόκρεω). Αυτήν την ημέρα τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγώσιμα. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον κούρκο, και εκείνη στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Όλα αυτά πραγματοποιούν την παροιμία πως ο «έρωτας περνάει από το στομάχι».

την παλαιά πόλη της Κέρκυρας τελούνται τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσια ή αλλιώς Κουτσομπολιά ή Πέτε Γόλια. Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό. Η πετεγολέτσα πραγματοποιείται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, στην Πιάτσα κοντά στην τοποθεσία “Κουκουνάρα”, της πόλης της Κέρκυρας.

Στην Πάτρα έχουμε το έθιμο της Κουλουρούς. Η Γιαννούλα η Κουλουρού πιστεύει λανθασμένα πως ο Ναύαρχος Ουίλσον είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της και πως έρχεται να την παντρευτεί. Γι’ αυτό ντύνεται νύφη και με τη συνοδεία των Πατρινών πηγαίνει να προϋπαντήσει τον καλό της στο λιμάνι. Γύρω της οι Πατρινοί διασκεδάζουν με τα καμώματά της.

Στις Σέρρες ανάβονται μεγάλες φωτιές στις αλάνες, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Στο τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.

Στο Ηράκλειο της Κρήτης, μικροί και μεγάλοι κυκλοφορούν μεταμφιεσμένοι στους δρόμους και στις πλατείες της πόλης, τραγουδώντας και χορεύοντας.

Λογοτεχνικό περιβόλι!