Σήμερα θα σας προτείνουμε να
διαβάσετε
«Το βιβλίο της ανησυχίας» του Φερνάντο Πεσσόα ,
«Το βιβλίο της ανησυχίας» του Φερνάντο Πεσσόα ,
ένα αποσπασματικό, κρυφό ημερολόγιο,
κείμενο εναγώνιας ενδοσκόπησης, απόπειρα εξερεύνησης του φαινομένου της
ύπαρξης, ανίχνευση των ορίων ανάμεσα στο είναι και το μη είναι, μα πάνω απ' όλα
μια ατέρμονη αυτο-εξιστόρηση, είναι το "Βιβλίο της Ανησυχίας" όπου,
πίσω από τις εξομολογήσεις του διάφανου βοηθού λογιστή Μπερνάρντο Σουάρες,
διακρίνουμε μια από τις δεσπόζουσες φυσιογνωμίες της παγκόσμιας λογοτεχνίας του
20ού αιώνα, τον Πορτογάλο ποιητή Φερνάντο Πεσσόα. Το έργο που άφησε ανέκδοτο
σχεδόν στο σύνολο του, πεθαίνοντας το 1935, είναι τεράστιο και πολύμορφο: ένα
μεγάλο τμήμα του υπογράφεται από τους «ετερωνυμους», δημιουργήματα της
φαντασίας του ποιητή που διαθέτουν αυτόνομο λογοτεχνικό ύφος και έργο, όπως και
αυτόνομη πλαστή βιογραφία. Καθώς αρχίζει να γίνεται πλέον γνωστό με τη σταδιακή
έκδοση του αποκαλύπτει τον άνθρωπο που θέλησε να οικοδομήσει μόνος του μια
ολόκληρη λογοτεχνία. Το "Βιβλίο της Ανησυχίας" κυκλοφόρησε για πρώτη
φορά στην Πορτογαλία το 1982 για να αναγνωριστεί με τις πολλαπλές μεταφράσεις
του σαν ένα από τα έργα-κλειδιά που σφραγίζουν τον αιώνα.
Ένα μικρό απόσπασμα από το
βιβλίο :
Τίποτα δεν είναι τόσο φορτικό όσο η
αγάπη του άλλου – ούτε καν το μίσος του, γιατί το μίσος δεν είναι κάτι το
συνεχόμενο όπως η αγάπη: σαν δυσάρεστο συναίσθημα, δημιουργεί σ’ όποιον το
αισθάνεται την ενστικτώδη τάση να το νιώθει λιγότερο συχνά.
Πάντως, αγάπη και μίσος μας
καταπιέζουν το ίδιο: και τα δυο μας ψάχνουν και μας βρίσκουν, δεν μας αφήνουν
μόνους ποτέ.
Το ιδανικό θα ΄ταν να τα ζω όλα αυτά
μέσα από ένα μυθιστόρημα, και στη ζωή μου να αναπαύομαι- να διαβάζω τα
συναισθήματά μου και να ζω μόνο την περιφρόνησή μου γι’ αυτά.
Για όποιον διαθέτει μια φαντασία υπερευαίσθητη,
οι περιπέτειες κάποιου ήρωα ενός μυθιστορήματος εμπνέουν μια προσωπική
συναισθηματική κατάσταση επαρκή, αν όχι παραπάνω, γιατί πρόκειται για
συναισθήματα που ανήκουν εξίσου στον ήρωα και τον αναγνώστη. Δεν υπάρχει
μεγαλύτερη περιπέτεια από το να έχεις αγαπήσει τη λαίδη Μάκβεθ, με μια αγάπη
αληθινή και άμεση.
Όποιος έχει έτσι αγαπήσει, δεν μπορεί
να βρει ανάπαυση, αν δεν παραιτηθεί από κάθε άλλη αγάπη σε τούτη τη ζωή. Δεν
ξέρω τι νόημα έχει τούτο το ταξίδι που με αναγκάσανε να κάνω ανάμεσα σε μία
νύχτα και μία άλλη νύχτα, συντροφευόμενος από το σύμπαν ολόκληρο.
Ξέρω πως μπορώ να διαβάζω για να
διασκεδάζω το χρόνο μου. Θεωρώ την ανάγνωση τον απλούστερο τρόπο να κάνω
ευχάριστο αυτό το ταξίδι, όπως και κάθε άλλο – πού και πού σηκώνω το βλέμμα μου
από το βιβλίο όπου οι αισθήσεις μου λειτουργούν πραγματικά, και βλέπω σαν ξένος
το τοπίο να φεύγει (κάμποι, πόλεις, άνδρες και γυναίκες, σχέσεις και
νοσταλγίες), κι όλα αυτά δεν είναι για μένα παρά ένα επεισόδιο στην ανάπαυσή
μου, μια αδρανής ψυχαγωγία καθώς ξεκουράζω τα μάτια μου από τις πολυδιαβασμένες
σελίδες.
Μόνο στα όνειρά μας είμαστε αληθινοί,
γιατί όλα τα άλλα, από τη στιγμή που πραγματοποιούνται, ανήκουν στον κόσμο και
σ’ όλους τους ανθρώπους. Αν κάποιο όνειρό μου έπαιρνε σάρκα και οστά, θα το
ζήλευα, γιατί θα με είχε απατήσει επιτρέποντας στον εαυτό του να
πραγματοποιηθεί.
«Έκανα τις επιθυμίες μου
πραγματικότητα», λέει ο αδύναμος και ψεύδεται.
Η αλήθεια είναι πως ονειρεύτηκε
προφητικά ό,τι πραγματοποίησε η ζωή γι’ αυτόν. Τίποτα δεν πραγματοποιούμε
εμείς. Η ζωή μας πετάει στον αέρα σαν πετραδάκια, κι εμείς φωνάζουμε από κει
πάνω: «Κοιτάτε πως κουνιέμαι».
Αυτό ήταν, και μόνο αυτό, το νόημα
της ζωής μου. Ποτέ δεν είχα άλλη πραγματική ενασχόληση πέρα από την εσωτερική
μου ζωή. Οι μεγαλύτερες συμφορές της ζωής μου σβήνουν όταν ανοίγοντας το
παράθυρο μέσα μου μπορώ και τις ξεχνώ κοιτάζοντας την αδιάλειπτη κίνηση εντός
μου. Ποτέ δεν θέλησα να είμαι τίποτα άλλο πέρα από ονειροπόλος.
Σε όποιον μου είπε να ζήσω δεν έδωσα
ποτέ σημασία. Ανήκα ανέκαθεν σ' αυτό που δεν είναι όπου είμαι και σ' αυτό που
ποτέ δεν μπόρεσα να είμαι. Ό,τι δεν είναι δικό μου, όσο ταπεινό και να είναι,
είχε πάντα ποίηση για μένα. Ποτέ δεν αγάπησα άλλο από το τίποτα. Ποτέ δεν
επιθύμησα άλλο από αυτό που δεν μπορούσα να φανταστώ.
Από τη ζωή τίποτα άλλο δεν ζήτησα
πέρα από το να περάσει από μέσα μου χωρίς να την αισθανθώ. Από την αγάπη το
μόνο που ζήτησα ήταν να μείνει για πάντα ένα όνειρο μακρινό. Από τα εσωτερικά
μου τοπία, όλα τους μη πραγματικά, αυτό που με είλκυε ήταν το μακρινό, και τα
τοξωτά γεφύρια που έσβηναν, σχεδόν στην απόσταση των τοπίων των ονείρων μου,
είχαν μια γλυκύτητα ονείρου σε σχέση με άλλα μέρη του τόπου -μια γλυκύτητα που
μ' έκανε να τ' αγαπώ.
Η μανία μου να δημιουργώ έναν κόσμο
ψεύτικο με συνοδεύει ακόμα, και μόνο με τον θάνατό μου θα μ' εγκαταλείψει».
Αποσπάσματα από
Το βιβλίο της
ανησυχίας του Φερνάντο Πεσσόα.
0 Σχόλια