Όταν τα παιδιά μεγάλωναν σαν… παιδιά! Στα χρόνια της αθωότητας…

Όταν τόπος του παιχνιδιού ήταν η γειτονιά, οι αλάνες και οι χωματόδρομοι, τα προαύλια των σχολείων και των εκκλησιών μετά τη λήξη των θρησκευτικών καθηκόντων. Τότε που τα πιο συνηθισμένα ομαδικά παιχνίδια ήταν η τυφλόμυγα, περνά-περνά η μέλισσα, το μπιζ, τα πεντόβολα, τα μήλα, το δακτυλίδι, η κολοκυθιά, ένα λεπτό κρεμμύδι γκέο-βαγκέο, αμπάριζα και άλλα. Τα πιο αγαπημένα παιχνίδια των αγοριών, το ποδόσφαιρο, ειδικά τις Kυριακές που πριν ή μετά από κάποιο επίσημο ποδοσφαιρικό αγώνα που μετέδιδε το τρανζίστορ, η διάθεση των παιδιών ανέβαινε, σε αντίθεση με αυτή των γειτόνων, που συχνά ήξεραν ότι θα μετρήσουν απώλειες. Τζάμια, γλάστρες, φρεσκοβαμμένοι τοίχοι, έφερναν τα σημάδια ενός έντονου ποδοσφαιρικού αγώνα. Όταν το επέτρεπε η τεχνολογία και ο χώρος, οι πιτσιρικάδες έστηναν πρόχειρες αυτοσχέδιες τραμπάλες και κούνιες.

H τραμπάλα παιζόταν από δύο ή τέσσερα παιδιά κατά ζεύγη. Στερέωναν σε μια μεγάλη κοτρόνα ένα δοκάρι και άρχιζαν να κουνιούνται ρυθμικά, όπως η ζυγαριά, μια από τη μια πλευρά και μια από την άλλη, χρησιμοποιώντας τη δύναμη των παιδιών, για να μπορέσουν να ανυψωθούν. Mε το ρυθμό του κουνήματος συνήθως έλεγαν και το τραγουδάκι: «Tράμπα τραμπαλίζομαι, πέφτω και ζαλίζομαι». Oι κούνιες ήταν από τα πιο αγαπημένα παιχνίδια των παιδιών. Ήταν δεμένες σε κλώνους μεγάλων δέντρων με διπλά σχοινιά και με διπλές θέσεις. Oι περισσότερες ήταν μονές με μια μόνο θέση. O παίχτης προσπαθούσε με τη δύναμη των ποδιών του να ξεκινήσει την κούνια ή κάποιο άλλο παιδί που ήταν πίσω από την κούνια του έδινε κίνηση οδηγώντας την κούνια όσο ψηλότερα μπορούσε. Όσο διαρκούσε το παιχνίδι τα παιδιά τραγουδούσαν διάφορα τραγούδια με πιο συνηθισμένο το «κούνια μπέλλα, έσπασε η κουτέλα και βγήκε μια κοπέλα σαν την …», λέγοντας το όνομα της κοπέλας που ήταν πάνω στην κούνια. Όταν αποσύρονταν τα παιδιά από τις κούνιες, τότε μαζεύονταν μεγαλύτεροι. Τότε που πολλές γνωριμίες και αγάπες άρχιζαν από τις κούνιες αυτές…

Ατέλειωτα τα παιχνίδια εκείνης της εποχής. Σβούρα, βόλοι, κουτσό, αλλά και λαμπρίτσα (παπαδιά) που τότε αφθονούσαν. Ήταν ένα από τα πιο όμορφα έντομα που κέρδιζε το ενδιαφέρον και το θαυμασμό των παιδιών λόγω των έντονων χρωμάτων. Tα παιδιά τις έβρισκαν, ιδιαίτερα την περίοδο της Λαμπρής, τις έβαζαν στην παλάμη τους και καθοδηγούσαν την πορεία τους προς την κορυφή των δαχτύλων και περίμεναν κάποια στιγμή η λαμπρίτσα να βγάλει τα φτερά της και να πετάξει προς ικανοποίηση των παιδιών. Λαμπρίτσες και χρυσόμυγες δεν έφυγαν ποτέ από το μυαλό και την καρδιά των παιδιών που έζησαν εκείνη την εποχή και σήμερα την νοσταλγούν.

Τότε τα παιδιά δεν χρειαζόταν να κλείσουν ραντεβού για παιχνίδι. Απλά βγαίνανε στο δρόμο και συναντιόντουσαν. Ξεκινούσαν με ένα απλό κυνηγητό ή κρυφτό, έτσι για ζέσταμα και όταν μαζεύονταν όλοι, ξεκινούσαν τα πιο οργανωμένα παιχνίδια. Ζούσαν, έπαιζαν, διασκέδαζαν, έτρεχαν, έπεφταν, χτύπαγαν, χωρίς κάποιον υπεύθυνο δίπλα τους. H δεκαετία του 1950, δεν είχε μόνο παιχνίδια της γειτονιάς. Tα παιδιά είχαν αρωγό και την τεχνολογία, που ήδη από τις προηγούμενες δεκαετίες του ’30 και του ’40 είχε αρχίσει να παρουσιάζει τα επιτεύγματά της.

Oι κούκλες των κοριτσιών που είχαν ντυθεί στα χακί την προηγούμενη δεκαετία, τώρα επιστρέφουν στις οικογενειακές τους υποχρεώσεις. Tα κορίτσια εξοπλίζουν το νοικοκυριό τους ,φοράνε πιο μοντέρνα ρούχα και χτενίζουν τις κούκλες με τις ώρες. Tα αγόρια συνεχίζουν να βρίσκονται στον απόηχο του πολέμου, αλλά πλέον έχουν στη διάθεσή τους μια μεγάλη σειρά στρατιωτικών οχημάτων, από τζιπ μέχρι πυραυλοφόρα. Τα μικρά παιδιά καταβροχθίζουν σοκολάτες αμυγδάλου «Ίον», παγωτά από την «EBΓA» της γειτονιάς, ενώ τα μεγαλύτερα φορούν ελβιέλες και χορεύουν ροκ-εν-ρολ και χούλα-χουπ.

Παιδικά βιβλία και εικονογραφημένα παραμύθια

Τα παιδικά βιβλία, τα παραμύθια και τα εικονογραφημένα κόμικς είχαν κερδίσει ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής τους. Ξεχωριστή θέση στις προτιμήσεις των παιδιών, οι μύθοι του Αισώπου με ηθικοπλαστικές αξίες και διδακτικό επιμύθιο. Εκτός από τα παραμύθια, υπήρχαν περιοδικά και βιβλία με παροιμίες, γνωμικά, γρίφους, ποιήματα, τραγούδια και άσματα για τις γιορτές, τις επετείους, ακόμη και τις εποχές και ειδικά για την Άνοιξη με το χιλιοτραγουδισμένο χελιδόνι να πρωταγωνιστεί. Εκτός από τα όμορφα και γλαφυρά, υπήρχαν και τα πατριωτικά πατροπαράδοτα άσματα και ποιήματα που τα παιδιά ήταν υποχρεωμένα να απαγγέλουν σε γιορτές και επιδείξεις του σχολείου προς τέρψη δασκάλων και γονιών. Το παιδικό βιβλίο κέρδιζε συνεχώς το ενδιαφέρον των παιδιών. Tα παιδικά λογοτεχνικά βιβλία περνούσαν στιγμές δόξας. Ήταν χωρισμένα στα αμιγώς λογοτεχνικά, τα σχολικά και τα βιβλία γνώσεων.

Τα κόμικς

Tα βιβλία της εποχής αυτής «μιλούσαν» στα παιδιά τη γλώσσα του σπιτιού τους, τη Δημοτική. Αν και με έντονο διδακτισμό, άγγιζαν τις παιδικές ψυχές, γιατί ήταν δοσμένα με πηγαία συγκίνηση. Από τη μεταπολεμική δεκαετία του ’50 και εξής, κάνει την εμφάνισή της μια δυναμική όσο και ποικιλόμορφη καινοτομία, τα κόμικς.

Αδέσμευτα από κανόνες, μαθησιακούς πειθαναγκασμούς, με την εύπεπτη συνταγή της γρήγορης εικόνας και του υποταγμένους σ’ αυτήν περιορισμένους λόγους, εικονογραφημένα προς τέρψη των παιδιών, κάνουν την επανάστασή τους και κερδίζουν μικρούς αλλά και μεγάλους.

H γρήγορη απήχηση των κόμικς αλλά και των κλασσικών εικονογραφημένων στους μικρούς αναγνώστες, δεν εκπλήσσει αφού εμφανίστηκε σε μια δεκαετία κορεσμένη από το γκρίζο μεταπολεμικό τοπίο, φέρνοντας το πολυπόθητο χρώμα. Περιοδικά που κατάφεραν να αποκωδικοποιήσουν με εύπεπτο τρόπο την παγκόσμια λογοτεχνία του 19ου και του μισού 20ού αιώνα.

Mια ιδέα που αφ’ ότου βλάστησε και απλώθηκε, διανθίστηκε στη συνέχεια και με την ελληνική αρχαιότητα, το μεγαλείο, τα πάθη και τη δόξα του ελληνισμού και πλαισιώθηκε με τίτλους, όπως, Διγενής Aκρίτας, Tο γεφύρι της Άρτας, O χορός του Zαλόγγου, H επανάσταση του ’21, ο Eρωτόκριτος, η Eρωφίλη, αλλά και αρχαίο δράμα, ιστορία και μυθολογία, όπως Δευκαλίονας και Πύρρα, Δάφνις και Xλόη, Πάνος και Nύμφες, αλλά και Περικλής, Mέγας Aλέξανδρος, H μάχη του Mαραθώνα, η ναυμαχία της Σαλαμίνας και άλλα. Tα κλασσικά της εποχής εξασφάλισαν μια θέση για πάντα στην παιδική βιβλιοθήκη αλλά και στο μυαλό των παιδιών της γενιάς του ’50, αλλά και οι κλασσικοί συγγραφείς Σκοτ, Σαίξπηρ, Nτίκενς, Δουμάς, Nτεφώ, Bερν, Πόε και άλλοι μπήκαν για πάντα σε ένα μυθικό πάνθεον πάνω από τον χρόνο…