Το Λογοτεχνικό περιβόλι και η Ρένα Τζωράκη,καλωσορίζουν με όμορφες σκέψεις , τραγούδια,παροιμίες και φωτογραφίες τον Μάρτιο….

Καλώς μας ήρθες, Μάρτη! Καλωσόρισες, Άνοιξη!!!

Σε όλους εσάς, εύχομαι από καρδιάς ένα μήνα γεμάτο ευλογίες!
Γεμάτο χρώματα, αρώματα ανοιξιάτικα, γεμάτο ελπίδα, αισιοδοξία, χαρά!
Ας είναι ετούτος ο μήνας το ορόσημο της Άνοιξης της καρδιάς μας.

Σε κάθε δυσκολία:

Σταθείτε όρθιοι, να έχετε θάρρος, να είστε δυνατοί.
Πάρτε όλη την ευθύνη στους ώμους σας, γιατί εσείς και μόνο εσείς είστε οι δημιουργοί της μοίρας σας.
Όλη η δύναμη και το κουράγιο που ζητάμε και θέλουμε , βρίσκονται μέσα μας.
Εμείς λοιπόν φτιάχνουμε και ορίζουμε το μέλλον μας, αρκεί να έχουμε πίστη και εμπιστοσύνη στην Δύναμη της Αγάπης, που φωλιάζει μέσα μας και ας κάνουμε θετικές όμορφες σκέψεις από σήμερα για να έχουμε ένα ακόμα πιο όμορφο μέλλον.
Να θυμόμαστε πάντα πως το μυστικό της  κάθε επιτυχίας έγκειται στην υπομονή.

Ας  στρέψουμε  λοιπόν το πρόσωπό μας  στον ήλιο και θα δούμε πως όλες οι σκιές που μας βασανίζουν,  ως δια μαγείας θα εξαφανιστούν!

Καλό μήνα γεμάτο ήλιο, Αγάπη και Φως!
Ρένα Τζωράκη

©

1η Μαρτίου  σήμερα και  ελάτε να υποδεχτούμε τον πρώτο μήνα της πιο όμορφης εποχής του χρόνου, της άνοιξης!
 Ας τον καλωσορίσουμε , με τον ήλιο της ψυχής μας και να διώξουμε για πάντα την βαρυχειμωνιά της καρδιάς…
 Ας υποδεχτούμε τον Μάρτη τον Ανοιξιάτη , που λέει και ο λαός μας στο παρονοίμιο  που του έδωσε και ας  ευχηθούμε, όπως σιγά σιγά η φύση αλλάζει και φοράει τα γιορτινά της ρούχα τα Ανοιξιάτικα , ας μεταμορφωθεί και μας η ζωή μας σε μια αιώνια Άνοιξη, ας ανθίσει και πάλι το χαμόγελο στα χείλη μας, και στις καρδιές μας να μείνει για πάντα ο Ήλιος ο Λαμπρός της Αγάπης,της Δικαιοσύνης, της αφθονίας, της Ειρήνης,της Αισιοδοξίας και της Ενότητας όλων με το Παν….

 Ότι κι αν βιώνουμε,  ότι και αν συμβαίνει γύρω μας, ποτέ να μην χάσουμε την Ελπίδα μας ,τα όνειρά μας,  την γαλήνη μας και την επαφή που έχουμε με την πηγή της Αρμονίας μας…
Ας μην αφήσουμε κανέναν και τίποτε να  γίνει ο κλέφτης της χαράς και της αισιοδοξίας μας, γιατί όπως γράφει και ο μεγάλος μας ποιητής Οδυσσέας Ελύτης: 

"Την άνοιξη αν δεν την βρεις, την φτιάχνεις".

Ας  γράψουμε λοιπόν λίγα λόγια για τον Μάρτιο:

Ποιος είναι και γιατί πήρε το όνομα Μάρτης;

Στο Ιουλιανό και αργότερα στο Γρηγοριανό ημερολόγιο έχει 31 ημέρες. Από τις 19 μέχρι τις 23 Μαρτίου ο ήλιος μπαίνει στον αστερισμό του Κριού.

Στις 21 Μαρτίου πραγματοποιείται η αστρονομική έναρξη της άνοιξης με τη λεγόμενη «εαρινή ισημερία», δηλ. την ίση χρονική διάρκεια ημέρας και νύχτας. Το όνομα του είναι ρωμαϊκής καταγωγής.

Είχε οριστεί ως ο μήνας του θεού Μαρς, που αντιστοιχεί με τον Άρη, το θεό του πόλεμου των αρχαίων Ελλήνων.

 Άλλοι υποστηρίζουν ότι ήταν αφιερωμένος στον Mercurius δηλ. τον Ερμή.

Οι μεγάλες καιρικές μεταβολές του, έδωσαν αφορμή στη λαϊκή φαντασία να πλάσει μύθους, θρύλους, παροιμίες και παραδόσεις, που αναφέρονται στα βασικά γνωρίσματα του. Αρκετοί μύθοι ζητούν να αιτιολογήσουν, γιατί ο Μάρτης μια γελά και μια κλαίει. Σύμφωνα με κάποια αθηναϊκή παράδοση ο Μάρτης έχει δυο γυναίκες, την μια πολύ όμορφη και φτωχή, την άλλη πολύ άσκημη και πολύ πλούσια. Ο Μάρτης κοιμάται στη μέση. Όταν γυρίζει προς την άσκημη, κατσουφιάζει, μαυρίζει και σκοτιδιάζει όλος ο κόσμος, όταν γυρίζει από την όμορφη, γελάει, χαίρεται και λάμπει όλος ο κόσμος. Αλλά τις περισσότερες φορές γυρίζει από την άσχημη γιατί αυτή είναι πλούσια και τρέφει και τη φτωχή και όμορφη.

Σύμφωνα με ένα παμπάλαιο έθιμο, που λένε ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, την 1η του Μάρτη, οι άνθρωποι φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον Μάρτη ή Μαρτιά, για να προστατεύονται από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, που είναι ιδιαίτερα βλαβερός, σύμφωνα με τις λαϊκές δοξασίες. Ο Μάρτης προφυλάσσει επίσης, όπως πιστεύεται, από τα κουνούπια και τους ψύλλους και ακόμα απομακρύνει τις αρρώστιες και άλλα κακά. Το βραχιολάκι αυτό το βγάζουν στο τέλος του μήνα, ή το αφήνουν πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι, για να τον πάρουν τα πουλιά και να χτίσουν τη φωλιά τους ή το καίνε με το αναστάσιμο φως του Πάσχα.

Ας συνεχίσουμε αυτό το όμορφο έθιμο που μας ταξιδεύει πίσω στα παιδικά μας χρόνια, φτιάχνοντας και φορώντας και φέτος τον Μάρτη μας.

Ο καιρός του Μαρτίου είναι ασταθής, με λιακάδες, με ζέστη και ξαφνικές μπόρες και κρύο, που προβλημάτισε από πολύ παλιά τους ανθρώπους.

Στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν τις απότομες καιρικές μεταβολές επινόησαν μια σειρά από μύθους για τον άστατο Μάρτη…

  1ος μύθος: Για να αιτιολογήσουν την κατεργαριά του …

Στα πολύ παλιά χρόνια ο Μάρτης ήταν ο πρώτος μήνας του χρόνου. Μια κατεργαριά όμως που έκανε σε βάρος των άλλων μηνών, που ήταν τα αδέλφια του, τον έκανε να χάσει την πρωτοκαθεδρία του και να την πάρει ο Γενάρης!

Μια φορά κι έναν καιρό οι 12 μήνες αποφάσισαν να φτιάξουν κρασί σ΄ένα βαρέλι ώστε να πίνουν όποτε τους ερχόταν η όρεξη. Έτσι λοιπόν είπε ο Μάρτης:

-Εγώ θα ρίξω μούστο στο βαρέλι για να γίνει κρασί και ύστερα ρίχνετε κι εσείς!

-Καλά, ρίξε πρώτα εσύ του είπαν οι άλλοι μήνες.

Έτσι κι έγινε. Έριξε πρώτα εκείνος το μούστο στο βαρέλι και ακολούθησαν οι υπόλοιποι.

Όταν ζυμώθηκε ο μούστος κι έγινε κρασί είπε πάλι ο Μάρτης:

-Εγώ που έριξα πρώτος το μούστο, πρώτος θ΄αρχίσω να πίνω!

-Βέβαια, είπαν οι άλλοι, έτσι είναι το σωστό!

Του Μάρτη του άρεσαν πολύ οι φάρσες και σκάρωσε μία! Τρύπησε το βαρέλι στο κάτω μέρος και άρχισε να πίνει ώσπου δεν άφησε ούτε μία στάλα! Κατόπιν ήρθε η σειρά του Απρίλη να πάει να πιεί κρασί. Πηγαίνει στο βαρέλι και το βρίσκει άδειο! Θυμώνει και το λέει στους άλλους μήνες! Το ακούν κι αυτοί, θυμώνουν και σκέφτονται τι να κάνουν. Συμφωνούν όλοι λοιπόν, να τον τιμωρήσει ο Γενάρης που ήταν και ο μεγάλος τους αδερφός. Τον πιάνει ο Γενάρης και του τραβάει ένα γερό χέρι ξύλο! Του αφαιρεί και το πρωτείο, ν΄αρχίζει δηλαδή το κάθε έτος με το μήνα Μάρτη και έγινε ν΄αρχίζει με το Γενάρη.

Από τότε, όταν ο Μάρτης θυμάται την κατεργαριά που έκανε και ξεγέλασε τ΄αδέρφια του και τους ήπιε όλο το κρασί, γελάει και ο καιρός ξαστερώνει.

Όταν, πάλι θυμάται το ξύλο που έφαγε κλαίει και βρέχει!

2ος μύθος:  Για την γυναίκα του Μάρτη

Όταν έφτασε ο καιρός να παντρευτεί ο Μάρτης, είδε μια κοπέλα που καθόταν στο παραθύρι της και κένταγε και την αγάπησε αμέσως! Όπως ήταν καθισμένη φαινόταν το πλάι του προσώπου της, το προφίλ και ήταν μια κούκλα!

Ο Μάρτης τη ζήτησε από τους γονείς της κι εκείνοι δέχτηκαν. Ήρθε η μέρα του γάμου και η νύφη έφτασε στην εκκλησία με το πανέμορφο άσπρο νυφικό της και κουκουλωμένη με τα τούλια του πέπλου της. Έγινε ο γάμος και όλοι γλέντησαν με την ψυχή τους, νιόπαντροι και καλεσμένοι! Το βράδυ στη νυφική κάμαρα η νύφη έβγαλε το πέπλο και μόνο που δεν έπαθε συγκοπή ο Μάρτης!

Από το ένα πλάι του προσώπου της η κοπέλα ήταν πανέμορφη σαν νεράιδα, ενώ από το άλλο το πρόσωπό της ήταν πολύ άσχημο γεμάτο σημάδια και ουλές! Όπως έμαθε αργότερα, όταν ήταν μικρή είχε πέσει  στη φωτιά στο τζάκι και κάηκε το πρόσωπό της από τη μια μεριά. Έτσι, όταν ο Μάρτης βλέπει τη γυναίκα του από τη μεριά που είναι όμορφη χαίρεται η καρδιά του, γελάει και γεμίζει η πλάση λιακάδα! Όταν όμως τη βλέπει από τη μεριά που είναι άσχημη, κλαίει, συννεφιάζει, βρέχει ασταμάτητα και ξεπαγιάζει τον κοσμάκη!

Ο μύθος λέει πως ο Μάρτης αγαπάει πολύ τη γυναίκα του και δεν πρόκειται να τη χωρίσει.

Πρέπει να το πάρουμε απόφαση πως κάθε χρόνο ο Μάρτης θα είναι ο ίδιος, πότε θα κλαίει και πότε θα γελάει…

Τα ονόματα που έχουν δοθεί στον Μάρτιο:

                           

Ανοιξιάτης, Κλαψομάρτης, Πεντάγνωμος, Φυτευτής και Βαγγελιώτης (λόγω Ευαγγελισμού)

                      

Ο Μάρτιος στην Αρχαία Ρώμη:

Τον Μάρτιο γιορτάζονταν στην Αρχαία Ρώμη τα:

Ματρονάλια (Matronalia),

προς τιμή της θεάς Ήρας την 1η του μηνός. Οι παντρεμένες γυναίκες της Ρώμης (Matronae) πρόσφεραν στη θεά αγελάδες και χήνες, τα ιερά ζώα της Ήρας, ενώ δέχονταν δώρα από του συζύγους τους.

Αγωνάλια (Agonalia),

προς τιμή τoυ θεού Άρη, από τους φύλακες του ναού του Αγωναλείς (Agonales).
H γιορτή, που περιλάμβανε χορούς και τραγούδια, διαρκούσε ως τις 27 Μαρτίου.

Λιμπεράλια (Liberalia),

 προς τιμή του θεού Λίμπερ (Διονύσου) στις 25 Μαρτίου. Η γιορτή ήταν αφιερωμένη στους νέους που συμπλήρωναν το 16ο έτος της ηλικίας τους. Την ημέρα αυτή παραλάμβαναν την ανδρική τήβεννο και εισέρχονταν πανηγυρικά στην ανδρική ηλικία.

Ο Μάρτιος στην Αρχαία Αθήνα:

Στο αρχαίο Αττικό ημερολόγιο ο Μάρτιος αντιστοιχούσε με το δεύτερο δεκαπενθήμερο του μήνα Ανθεστηριώνα και το πρώτο δεκαπενθήμερο του μήνα Ελαφηβολιώνα. Το διάστημα αυτό στην Αθήνα γιορτάζονταν τα:

Διάσια, προς τιμή του Δία Μειλίχιου, στις όχθες του Ιλισσού. Ο Δίας Μειλίχιος, που δεν πρέπει να ταυτίζεται με τον Ολύμπιο θεό, ήταν προστάτης των παιδιών. Οι γονείς πρόσφεραν δώρα στα παιδιά τους, ενώ πρόσφεραν θυσία στον θεό ένα πρόβατο από τον Δήμο Έρχιας (σημερινά Σπάτα). Επακολουθούσε γλέντι και φαγοπότι μέχρι το βράδυ.

Μεγάλα Διονύσια, προς τιμή του θεού Διονύσου. Γιορτή που καθιέρωσε ο τύραννος Πεισίστρατος το 6ο π.Χ. για να κερδίσει τον λαό της Αθήνας. Περιλάμβανε πομπές με ομοιώματα φαλλών, θυσίες και διαγωνιστικές θεατρικές παραστάσεις (διθυραμβικοί και δραματικοί αγώνες), τις δαπάνες των οποίων επωμίζονταν πλούσιοι Αθηναίοι, σύμφωνα με τον θεσμό της χορηγίας. Με τα Μεγάλα Διονύσια συνδέεται η γέννηση της τραγωδίας.

Εργασίες του Μάρτη:

                    

Όργωμα & σβάρνισμα.

Σπορά καλαμποκιού & τριφυλλιού.

Φύτεμα καλοκαιρινής πατάτας, ντομάτας, μελιτζάνας, πιπεριάς & κολοκυθιάς.

Ψεκασμός & θειάφισμα δέντρων.

Αποκοπή μικρών αρνιών από τις μάνες τους.

Έθιμα και προλήψεις:

«ΜΕΡΟΜΗΝΙΑ»:

Οι πρώτες μέρες του Μάρτη. Μέρες δηλ. που από τις καιρικές συνθήκες τους μπορούν να γίνουν σχετικές προγνώσεις για όλο το χρόνο.

«ΜΑΡΤΗΣ»:

 Πανελλήνιο έθιμο της πρωτομαρτιάς. Είναι η συνήθεια να δένουν οι μητέρες στο χέρι ή στο πόδι των παιδιών τον λεγόμενο «Μάρτη», κορδόνι από λευκό και κόκκινο νήμα, για να τα προφυλάξουν από τις ακτίνες του μαρτιάτικου ήλιου, οι οποίες θεωρούνται πολύ επικίνδυνες. Για ν’ αποτρέψουν την επίδραση του ήλιου έδεναν στον καρπό του χεριού ή και στο μεγάλο δάχτυλο του ποδιού τον «μάρτη», δηλαδή μια λινή κλωστή, άσπρη και κόκκινη ή και χρυσή, στριμμένη, αφού πριν την κρέμαγαν σε κλώνους τριανταφυλλιάς και την εκθέσουν τη νύχτα στα άστρα. Τον «μάρτη» τον φορούσαν ως την Ανάσταση. Τότε τον έβγαζαν και τον έδεναν στην τριανταφυλλιά, για να πάρουν το χρώμα της. Αλλού τα παιδιά κρατούν τον «μάρτη» μέχρι να πρωτοδούν χελιδόνι ή πελαργό.

Το δεύτερο κακό που ο λαός φοβάται, τις τρεις πρώτες, τις τρεις μεσαίες και τις τρεις τελευταίες ή τις δέκα-δώδεκα πρώτες μέρες του Μαρτίου, είναι οι Δρίμες, όντα δαιμονικά, που κάνουν κακό στα ξύλα, ρούχα και σώματα. Όσα πανιά πλυθούν τότε, λιώνουν, όσα ξύλα κοπούν, σαπίζουν. Γι’ αυτό ή αποφεύγουν ολότελα να πλύνουν τις μέρες αυτές ρούχα ή, αν πλύνουν, ρίχνουν στο νερό πέταλο, γιατί το σίδερο, όπως πιστεύουν, είναι γιατρικό, αποτρέπει δηλαδή τα δαιμόνια. Επίσης δε λούζονται, δεν κόβουν ξύλα και αποφεύγουν και άλλες εργασίες.

«ΧΕΛΙΔΟΝΙΣΜΑ» :

Πρωτομαρτιάτικο έθιμο της Β. Ελλάδας & των νησιών του Αιγαίου. Ένα μελωδικό καλωσόρισμα της Άνοιξης με ειδικά τραγούδια που λέγουν τα παιδιά γυρίζοντας από σπίτι σε σπίτι κρατώντας στεφάνι λουλουδιών ή ένα κλαδί από κισσό & ομοίωμα χελιδονιού, που έχει ένα «μαγικό χαρακτήρα»:

Χελιδόνα έρχεται, από Μαύρη θάλασσα.

Θάλασσα επέρασε. Έκατσε και λάλησε…

Μάρτης μας ήρθε, τα λουλούδια ανθίζουν,

Όξω ψύλλοι και κοριοί, μέσα υγεία και χαρά…

Στην περιοχή του Πύργου Ηλείας τραγούδαγαν:

Χελιδονάκι πέταξε, ήβρε κήπον κι έκατσε,

και γλυκοκελάηδησε, Μάρτη, Μάρτη μου καλέ.

Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Απρίλη θαυμαστέ,

τα πουλάκια αβγά γεννούν κι αρχινούν να τα κλωσούν.

Τα παιδιά, με το τραγούδι τους, επικαλούνται τα αληθινά χελιδόνια, να έρθουν στον τόπο τους και μαζί μ’ αυτά η άνοιξη. Η νοικοκυρά παίρνει λίγα φύλλα κισσού από το καλάθι της χελιδόνας, τα τοποθετεί στο κοτέτσι, για να γεννούν πολλά αυγά οι κότες, και δίνει ένα ή δυο αυγά στα παιδιά που ξεκινούν για άλλο σπίτι. Όπως είναι γνωστό, ο βαθυπράσινος κισσός είναι σύμβολο της αειθαλούς βλαστήσεως και θεωρείται μέσο ικανό να μεταδώσει τη θαλερότητα και τη γονιμότητα στις όρνιθες και τα άλλα ζώα.

Έπαιρναν για αμοιβή γλυκίσματα και χρήματα, κάτι ανάλογο με την αμοιβή από τα κάλαντα, δίνοντας ευχές για ευημερία και ευγονία. Πρόκειται για έθιμο που κατάγεται από την αρχαιότητα, όπως αποδεικνύει το «χελιδόνισμα», δηλαδή το τραγούδι της χελιδόνας, που μας παρέδωσε ο Αθήναιος γύρω στα 200μ.Χ., αλλά ανάγεται σε πολύ παλιότερα χρόνια. Η ομοιότητα του τραγουδιού με το σημερινό όχι μόνο εννοιολογική αλλά εν μέρει λεκτική, είναι ολοφάνερη.

ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΣΑΡΑΝΤΑ (9 Μαρτίου):

Στη συνείδηση του λαού ο αριθμός 40 είναι ιερός. Γι’ αυτό και οι άγιοι Σαράντα, που μαρτύρησαν το 320 στη Σεβάστεια, λατρεύονται ιδιαίτερα από το λαό. Όλες οι συνήθειες και οι προλήψεις της ημέρας αυτής βάση έχουν τη θρησκευτική ή τη μαγική σημασία του αριθμού 40.

Συνηθίζονται οι σαραντόπιττες, δηλαδή πίτες με σαράντα φύλλα, ή 40 τηγανίτες ή φαγητά από 40 ειδών χόρτα ή όσπρια που τα μοιράζουν για την ψυχή των ζωντανών.

Κοινότατη είναι η παροιμία: Σαράντα φας, σαράντα πιείς, σαράντα δώσ’ για την ψυχή

ΚΑΘΑΡΗ ΔΕΥΤΕΡΑ:

Ταυτισμένη με τα Κούλουμα (ομαδική έξοδος στις εξοχές), το Γαϊτανάκι (το γαϊτανάκι ήταν ένας ειδικός χορός, στον οποίο τα καρναβάλια κινούνταν γύρω από ένα ψηλό κοντάρι, κρατώντας πολύχρωμες ταινίες, δεμένες στην κορυφή του κονταριού, "πλέκοντας" μ΄αυτό τον τρόπο το γαϊτανάκι) και το πέταγμα χαρταετών [τσερκένια (Σμύρνη), ουτσουρμάδες (Κων/πολη), πουλία (Πόντος), πετάκια (Θράκη), αετός- μύλος- ψαλίδα- άστρο-φωτοστέφανο (κυρίως Ελλάδα), φυσούνα (Επτάνησα)].

Επίσης χαρακτηριστικά της γνωρίσματα είναι η αθυροστομία, τα αλληλοπειράγματα, τα σκώμματα, η σάτιρα & το νηστίσιμο τραπέζι με τα τουρσί, κρεμμυδάκια φρέσκα, ραπανάκια, ταραμά, αλάδωτα όσπρια, τους χαλβάδες, τα θαλασσινά, τα ντολμαδάκια, μα πάνω απ’ όλα την γνωστή σε όλους μας λαγάνα (είδος ψωμιού άζυμου, δηλ. χωρίς προζύμι).

«ΚΥΡΑ-ΣΑΡΑΚΟΣΤΗ»:

Έθιμο που συναντάται σε όλη την Ελλάδα. Για τη μεγάλη νηστεία του Πάσχα (40 ημερών), παρίσταναν τη Μεγάλη Σαρακοστή σαν μία γυναίκα με όλα τα χαρακτηριστικά της νηστείας: ξερακιανή, αυστηρή, χωρίς στόμα, με χέρια σταυρωμένα (γιατί είναι όλο προσευχή), με σταυρό στο κεφάλι και με 7 πόδια, όσες και οι βδομάδες για το Πάσχα. Την έφτιαχναν από χαρτόνι ή πανί παραγεμισμένο με πούπουλα και την κρεμούσαν από το ταβάνι (σαν είδος ημερολογίου, αφού εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν ημερολόγια). Κάθε βδομάδα (ημέρα Σάββατο) που περνούσε έκοβαν κι από ένα πόδι μέχρι να φτάσει το Πάσχα. Το τελευταίο πόδι το έβαζαν μέσα σ’ ένα ξερό σύκο ή σ’ ένα καρύδι. Όποιος το ‘βρισκε ήταν ο τυχερός.

Σε μερικά μέρη, αντί του σκίτσου, οι γιαγιάδες έφτιαχναν την Κυρά-Σαρακοστή με νηστίσιμο ζυμάρι. Αφού την έψηναν, την έβαζαν στα εικονίσματα. Κάθε Σάββατο κατέβαινε από τη θέση της για να της κοπεί ένα πόδι.

Το τραγούδι της Κυράς Σαρακοστής είναι:

Την Κυρά Σαρακοστή, που είναι έθιμο παλιό

οι γιαγιάδες μας τη έφτιαχναν με αλεύρι και νερό.

Για στολίδι της φορούσαν στο κεφάλι της σταυρό

μα το στόμα της ξεχνούσαν, γιατί νήστευε καιρό.

Και τις μέρες τις μετρούσαν με τα πόδια της τα επτά

έκοβαν ένα τη βδομάδα μέχρι να ‘ρθει η Πασχαλιά.

«Η ΦΟΒΕΡΑ ΤΟΥ ΚΟΥΚΑΡΑ» (Πόντος):

Ο Κουκαράς ήταν ένα σκιάχτρο, που έφερνε σε θεογνωσία τους μικρούς κι ανήξερους. Ήταν ένα κρεμμύδι μεγάλο με μουστάκες (ίνες της ρίζας του), μαυρισμένο καλά. Και οι μουστάκες του καψαλισμένες για να μαυρίζουν κι αυτές. Μάτια άσπρα, φτιαγμένα με κιμωλία. Στα πλευρά του-στη μεγάλη διάμετρο της μέσης του-ολόγυρα μπηγμένα κάθετα και σε ίσα διαστήματα μεταξύ τους, 7 φτερά από κότα, ισάριθμα με τις εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής. Το έδεναν από την ουρά και το κρέμαγαν νωρίς το πρωί της Καθαρής Δευτέρας από τη μέση της οροφής της τραπεζαρίας.

25η ΜΑΡΤΙΟΥ:

Η επέτειος της Εθνεγερσίας & ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Τότε οι βοσκοί της Κρήτης οδηγούν τα αιγοπρόβατα από τα χειμαδιά στα ορεινά μέρη, σύμφωνα με την παροιμία:

«Κούρευε, κουδούνωνε και στα όρη ανέβαινε».

Ορισμένες λαϊκές συνήθειες έχουν βάση την αντίληψη ότι η εαρινή περίοδος αρχίζει την ημέρα του Ευαγγελισμού. Έτσι στην Ήπειρο τα παιδιά παίρνουν ένα ταψάκι ή ταβά χωματένιο, το χτυπούν μ’ ένα κουτάλι και λένε: Φευγάτε, φίδια, γκουστερίτσια, σήμερα είναι του Ευαγγελισμού!

Αλλού τα κορίτσια βγαίνουν στους αγρούς, κάθονται πάνω στα σπαρτά και τ’ αγκαλιάζουν. Αλλού κάνουν κούνια και κουνιούνται (τραγούδια καλημεριστά). Η αποχή από κάθε εργασία την ημέρα αυτή είναι, εξαιτίας δεισιδαιμονικών φόβων, απόλυτη: δε σαρώνουν, δε βγάζουν νερό από το πηγάδι, ούτε λάδι από το κιούπι, δεν ανοίγουν σεντούκι, δεν πάνε στα περιβόλια κλπ.

Τη μέρα του Ευαγγελισμού καμιά γυναίκα δεν έπρεπε να μείνει έγκυος, έλεγε ο λαός, γιατί το παιδί θα γεννηθεί ανήμερα τα Χριστούγεννα. Και τα παιδιά που γεννιούνται Χριστούγεννα δεν προκόβουν ή γίνονται καλικαντζαράκια. Και βέβαια αυτή τη μέρα δεν κάνουν καμιά δουλειά. Ούτε το σεντούκι δεν άνοιγαν. Στη Σωζόπολη Θράκης λένε πως ούτε τα χελιδόνια φτιάχνουν τη φωλιά τους αυτή τη μέρα. Τόσο μεγάλη γιορτή είναι.

«ΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΓΡΙΑΣ»:

Λέγονται οι τελευταίες μέρες του Μάρτη. Σύμφωνα με την παράδοση, ήταν μια γριά που θέλησε να κοροϊδέψει τον Μάρτιο, νομίζοντας ότι γλίτωσε αρνιά και κατσίκια από το κρύο και το χιόνι του, είπε:

-Πριτς, Μάρτη μου, τα γλίτωσα τα κατσικάκια μου!

Αυτός όμως έκαμε τις τελευταίες μέρες του τόσο δυνατή κακοκαιρία, που η γριά και τα ζώα πέτρωσαν από το κρύο.

Παροιμίες για τον μήνα Μάρτη:

«Aκόμη και στις δεκαοχτώ έχει το μάτι του ανοιχτό».

«Aκόμη στις δεκαοχτώ, ψοφάει η πέρδικα στ' αυγό. Λένε και στις τριάντα, μα δεν ηξεύρω γιάντα».

«Aν κάνει ο Mάρτης δυο νερά κι ο Aπρίλης πέντε-δέκα, να δεις το κοντοκρίθαρο πως στρίβει το μουστάκι, να δεις και τις αρχόντισσες πως ψιλοκλεισιρίζουν, να δεις και τη φτωχολογιά πως ψιλοκοσκινάει».

«Mάρτης άβροχος, μούστος άμετρος».

«Mάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης».

«Mάρτης γδάρτης και κακός παλουκοκαύτης. Και σαν τύχει και θυμώσει, μες στο χιόνι θα μας χώσει».

«O Mάρτης το πρωί χιόνισε, κι ο γάιδαρος ψόφησε (από το κρύο). Το μεσημέρι βρώμισε (από τη ζέστη), και το βράδυ τον πήρε το ποτάμι (από τη βροχή)».

«O Μάρτης ο κλαψόγελος».

«Tο Mάρτη ξύλα φύλαγε, μην κάψεις τα παλούκια».

«Αλί στα μαρτοκλάδευτα και τ’ απριλοσκαμένα» [δηλ. Το Μάρτη δεν πρέπει να κλαδεύεται τίποτα και τον Απρίλη να σκάβεται η γη]

«Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά κι ο Απρίλη άλλο ένα, χαρά σε εκείνον το γεωργό Που’ χει στη γη σπαρμένα».

«Αν κάνει ο Μάρτης δυο νερά, κι ο Απρίλης άλλο ένα, χαρά σε εκείνον το ζευγά που 'χει πολλά σπαρμένα».

«Από Μάρτη καλοκαίρι κι από Αύγουστο χειμώνα».

«Από Μαρτιού πουκάμισο κι απ’ Αύγουστο σεντόνα».

«Από Μαρτιού πουκάμισο, κι απ' Αύγουστο σεγκούνι».

«Απρίλης έχει τα χάδια κι ο Μάρτης τα δαυλιά».

«Βροντή Μαρτιού, φίλεμα με καρύδια».

«Κάλλιο Μάρτης καρβουνιάρης, παρά Μάρτης λιοπυριάρης».

«Κάλλιο Μάρτης στα δαυλιά, παρά στα προσηλιακά».

«Κάλλιο Μάρτης στις γωνιές παρά Μάρτης στις αυλές» [δηλ. Καλύτερα το Μάρτη να ‘χει κρύο παρά ζέστη]

«Καλοκαιριά της Παπαντής, μαρτιάτικος χειμώνας».

«Λείπει ο Μάρτης από τη Σαρακοστή;»

«Μάρτη και Σεπτέμβρη ίσια τα μεσάνυχτα» [ισημερία]

«Μάρτης άβρεχτος, μούστος άμετρος» [δηλ. όταν ο Μάρτης δεν έχει βροχές, ωφελούνται πολύ τα αμπέλια]

«Μάρτης βρέχει, θεριστάδες χαίρονται».

«Μάρτης βρέχει; Ποτέ μην πάψει».

«Μάρτης βροχερός, θεριστής κουραστικός».

«Μάρτης δίμουρος. Μάρτης πεντάγνωμος».

«Μάρτης έβρεχε, Θεριστής τραγούδαγε».

«Μάρτης έβρεχε, θεριστής χαιρότανε».

«Μάρτης είναι, χάδια κάνει, πότε κλαίει, πότε γελάει».

«Μάρτης κλαψής, θεριστής χαρούμενος».

«Μάρτης πουκαμισάς, δεν σου δίνει να μασάς».

«Μη σε γελάσει ο Μάρτης το πρωί και χάσεις την ημέρα» [δηλ. μη νομίσεις ότι ο καιρός θα είναι κακός όλη την ημέρα και δεν πας στη δουλειά σου]

«Ξύλα φύλαγε τον Μάρτη, να μην κάψεις τα παλούκια».

«Ο Αύγουστος για τα πανιά κι ο Μάρτης για τα ξύλα».

«Ο ήλιος του Μαρτιού, τρυπάει κέρατο βοδιού».

«Ο καλός Μάρτης στα κάρβουνα, κι' ο κακός στον ήλιο».

«Ο Μάρτης εδιαλάλησε, μικρά μεγάλα πάνω» [δηλ. μεγαλώνουν όλα τα φυτά]

«Ο Μάρτης έχει τ' όνομα, κι ο Απρίλης τα λουλούδια».

«Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος ώρα στον ήλιο, ώρα στον τοίχο» [δηλ. εκεί που κάθεσαι στον ήλιο, πιάνει κρύο και πας δίπλα στο τζάκι]

«Ο Μάρτης ο πεντάγνωμος, εφτά φορές χιόνισε και πάλι το μετάνιωσε που δεν εξαναχιόνισε!»

«Ο Μάρτης το πρωί πηλά (λάσπες) και το βράδυ χώματα» (το πρωί βρέχει και μέχρι το βράδυ έχει στεγνώσει).

«Ο Μάρτης το πρωί το ψόφησε, και το βράδυ το βρόμισε».

«Ο Μάρτης ως το γιόμα ψοφάει το βόδι (από το κρύο) κι ως το βράδυ το βρωμίζει (από τη ζέστη)».

«Ο Μάρτης ώρα βρέχει και χιονίζει κι ώρα μαρτολουλουδίζει».

«Όλες του Μάρτη φύλαγε και τ' Απριλίου τις δώδεκα, ότι ακόμη και στις δεκαοχτώ πέρδικα ψόφησε στ' αβγό».

«Όλοι οι μήνες καιν τα ξύλα και ο Μάρτης τα παλούκια».

«Οπού ‘χει κόρη ακριβή, του Μάρτη ήλιος μην τη δει».

«Ούτε ο Αύγουστος χειμώνας, ούτε ο Μάρτης καλοκαίρι».

«Σαν ρίξει ο Μάρτης δυο νερά κι Απρίλης άλλο ένα χαράς σ' εκείνο το ζευγά που ‘χει πολλά σπαρμένα».

«Σαν ρίξει ο Μάρτης μια βροχή κι Απρίλης άλλη μία, να δεις κουλούρες στρογγυλές και πίττες σαν αλώνι».

«Στων αμαρτωλών τη χώρα, το Mαρτάπριλο χιονίζει».

«Τα λόγια σου είναι ψεύτικα σαν του Μαρτιού το χιόνι, που το ρίχνει από βραδύς και το πρωί το λιώνει».

«Τα παλιά παλούκια καίει, τα καινούρια πάει και φέρνει».

«Το Μάρτη ξύλα φύλαγε κι άχερα των βοδιώνε και λίγα ξυλοκέρατα να δίνεις των παιδιώνε».

«Το Μάρτη τον πεντάγνωμο οπού γελά και κλαίει, Θα τόνε τιμωρήσουμε ψέματα να μη λέει».

«Το Μάρτη φύλαε άχερα, μη χάσεις το ζευγάρι».

«Τον Μάρτη κι αν τον αγαπάς φίλο μην τον κάνεις».

«Τον Μάρτη χιόνι βούτυρο, μα σαν παγώσει μάρμαρο».

«Του Mάρτη του αρέσει, να είναι πάντα στο διπλό, μια στις δέκα να έχει ήλιο, και τις άλλες ξυλιασμό».

«Του Μάρτη και του Τρυγητή ίσα τα ημερόνυχτια».

«Του Μάρτη ο ήλιος βάφει, και πέντε μήνες δεν ξεβάφει».

«Του Μάρτη οι αυγές με κάψανε, του Μάη τα μεσημέρια».

Πηγές για το παρόν άρθρο:  sansimera.gr, users.sch.gr,

youtube.com

Λογοτεχνικό περιβόλι!