Ο Κώστας Αξελός ο μεγάλος φιλόσοφος και Στοχαστής που σημάδεψε τον 20ο αιώνα

Αυτοβιογραφικό κείμενο από απομαγνητοφώνηση συνέντευξης, του Κώστα Αξελού (1924-2010) στην εκπομπή της ΕΤ1 Παρασκήνιο (παραγωγή: 1983).

 
  Σαν σήμερα 26 Ιουνίου 1924 γεννήθηκε ο Κώστας Αξελός που σημάδεψε τον Αιώνα μας ,  ήταν ένας τολμηρός στοχαστής, ένας ανήσυχος δημιουργός και μαχητής ιδεών  και άνοιξε νέους δρόμους  για την κατανόηση του κόσμου.
Ένας εμπνευσμένος δάσκαλος ,που λείπει  στις μέρες μας και δίδαξε με  το ήθος και ακεραιότητά του, να μη φοβόμαστε πνευματικές συγκρούσεις, ακόμη και με τον εαυτό μας.
Μερικά από τα λόγια Σοφίας του:
«Να  στεκόμαστε και να κρατιόμαστε όσο γίνεται πιο όρθιοι, σε μια στάση στοχαστικής εγρήγορσης, ακόμη και ιδίως όταν όλα ισοπεδώνονται, έρπουν και μηδενίζονται».
 «Να μην ξεχνάμε πως η φύση, δυνατότερη από τον άνθρωπο, την επιστήμη και την τεχνική, απεριόριστη αλλά όχι αναγκαστικά άπειρη, έχει τα όρια της ανοχής και της αντοχής».
«Να αφομοιώσουμε την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας, όπου όλες οι ιδεολογίες χρεοκόπησαν, όσο κι αν εν μέρει πέτυχαν, και να αντιτάξουμε στον δεσπόζοντα πολιτικαντιδισμό μια πιο νηφάλια ένταξη και αντίσταση που να μη στηρίζεται στην απάτη και στην εξαπάτηση, στην κερδοσκοπία και στην εκμετάλλευση».

Στις 5 Μαρτίου 1992 ο Κώστας Αξελός ανακηρύχθηκε επίτιμος διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου και ολοκλήρωσε την απάντησή του στη laudatio του καθηγητή Γιάγκου Ανδρεάδη με ένα ανέκδοτο:
«Κάποτε ο Βούδας, που στεκόταν ο ίδιος πέρα από το θεϊκό και το ανθρώπινο, έκανε μια ομιλία στους ανθρώπους που είχαν μαζευτεί γύρω του. Μια ομιλία και όχι διάλεξη, γιατί ευτυχώς εκείνη την εποχή δεν δίνονταν διαλέξεις. Αμα τελείωσε την ομιλία του, ένας ακροατής σηκώθηκε και του είπε: Μας μιλάς αφ’ υψηλού, είσαι ένας ταχυδακτυλουργός των λόγων, είσαι αινιγματικός, σκοτεινός, τυχοδιώκτης και απατεώνας, όλα αυτά που μας λες είναι δυσνόητα, δεν είναι αληθινά, δεν δίνεις απάντηση σε τίποτε, μας κοροϊδεύεις. Και ο Βούδας του απάντησε ήρεμα: Ναι, έχεις κι εσύ δίκιο, παιδί μου, κι εσύ είσαι Βούδας. Και ο «πεφωτισμένος λυτρωτής» πρόσθεσε πιο χαμηλόφωνα και με ένα συγκρατημένο και σχεδόν αδιόρατο χαμόγελο: Και ο Βούδας είναι μάταιος, όπως και η ζωή και οι αλυσιδωτές αναγεννήσεις – μετενσαρκώσεις ή μετεμψυχώσεις της, που πέρα από κάθε επιθυμία μπορούν να βρουν το οριστικό τους τέλος».

Τα φιλοσοφικά ανέκδοτα του Κώστα Αξελού δημοσιεύτηκαν τον Μάιο του 1984 στο περιοδικό «η λέξη»

                   (τ. 34 – μετάφραση: Θωμάς Σκάσης) 

«Ο ΕΡΩΤΑΣ»
(η ψυχή, η αρνητικότητα κι ο θάνατος)

Ένας γερμανος φοιτητής πάει ένα βράδυ στο χορό. Εκεί βρίσκει μια πανέμορφη κοπέλα με κατακάστανα μαλλιά κι ολόλευκο δέρμα. Γύρω απ’ το λαιμό της μια λεπτή μαύρη κορδέλα μ’ ένα μικρότατο κομπάκι. Ο φοιτητής χορεύει όλη τη νύχτα με την κοπέλα. Την αυγή την πηγαίνει στη σοφίτα του. Όταν αρχίζει να την ξεντύνει η κοπέλα τον θερμοπαρακαλεί να μην της βγάλει την κορδέλα που έχει στο λαιμό. Μένει γυμνή στην αγκαλιά του με τη λεπτή κορδέλα της. Αγαπιούνται κι ύστερα αποκοιμιούνται. Ο φοιτητής ξυπνάει πρώτος και κοιτάζει το κοιμισμένο πρόσωπο της κοπέλας που, ακουμπισμένη στο άσπρο μαξιλάρι, εξακολουθεί να έχει τη μαύρη κορδέλα στο λαιμό. Με μία κίνηση ακριβείας λύνει τον κόμπο. Και το κεφάλι της κοπέλας κυλάει κατάχαμα.

 «ΤΟ ΟΝ»
(και η ουσία αυτού που είναι)

Ένας Κινέζος σοφός περιδιαβάζει με τον μαθητή του. Περνούν ένα γεφύρι. “Ποια είναι η ουσία (ή το είναι) του γεφυριού”; ρωτάει ο μαθητευόμενος φιλόσοφος. Ο δάσκαλός του τον κοιτάει και με μια σπρωξιά τον ρίχνει στο ποτάμι.

«ΘΕΟΣ»
(ή το ολοκληρωτικό και θεο-λογικό Από-λυτο)

Ένας βραχμάνος αρχιερέας καλεί τους αντιρρησίες να πάρουν το λόγο. “Ο Θεός σας είναι φενάκη”, παρατηρεί βίαια κάποιος. “Η θρησκεία σας είναι ψέμα και χίμαιρα κι εσείς, οι ιερείς, το στήριγμα της καταισχύνης. Θεός, θρησκεία και ιερείς πρέπει να καταπολεμηθούν και να εκμηδενιστούν. Τι έχεις να μου πεις, εσύ, αρχιερέα;”. “Κι εσύ δικός μας είσαι”, του απαντά γαλήνια ο βραχμάνος.

«Αναστροφές και αντιμεταθέσεις»

Ένα ζευγάρι ομοφυλόφιλοι.
Ο μαζοχιστής: Πέφτω στα πόδια σου, κάνε με σήμερα πραγματικά να πονέσω, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, όσο πιο πολύ μπορείς.
Ο σαδιστής: Όχι!
Ο μαζοχιστής: Σ’ ευχαριστώ.

«Ο θάνατος»
(και η αγάπη για τη ζωή)

Ένας κινέζος μανδαρίνος πρότεινε κάποτε στον κυβερνήτη μιας επαρχίας ένα μέτρο που δεν άργησε να υιοθετηθεί. Την ώρα που το θύμα ακουμπούσε το κεφάλι στο κούτσουρο για να μπορέσει ο δήμιος να το αποκόψει έφτανε καλπάζοντας ένας πλουμισμένος ιππέας και φώναζε: “Σταματήστε! Ο Άρχοντας έδωσε χάρη στον καταδικασμένο”. Εκείνη τη στιγμή της υπέρτατης ευφορίας ο δήμιος έκοβε το κεφάλι του ευτυχισμένου θνητού.

«Η γλώσσα»

και η  (οντο-λογία: ο λόγος του όντος)

Επτά κάτοικοι της Ατλαντίδας ξεκινούν για ένα περίπατο. Ένας ποιητής. Ένας ζωγράφος. Ένας ιερέας. Ένας ληστής. Ένας τοκογλύφος. Ένας ερωτευμένος. Ένας στοχαστής. Φτάνουν στην είσοδο μιας σπηλιάς. “Τι μέρος κατάλληλο για έμπνευση!” αναφωνεί ο ποιητής. “Τι υπέροχο ζωγραφικό θέμα!” λέει ο ζωγράφος. “Τι τόπος πρόσφορος για προσευχή!” ψαλμωδεί ο ιερέας. “Τι ονειρεμένη τοποθεσία για ενέδρα!” ομολογεί ο ληστής. ‘Μια ανυπέρβλητη κρυψώνα!” μουρμουρίζει ο τοκογλύφος. “Τι καταφύγιο για τον έρωτά μου!” ονειροπολεί φωναχτά ο ερωτευμένος. “Είναι μια σπηλιά!” συμπληρώνει ο στοχαστής.

 «Πραγματικό και φανταστικό» (οι μυθο-λογικές παγίδες)

Ένας ζευγάρι κένταυροι αποθαυμάζει το παιδί του που χοροπηδάει από δω κι από κει σε μια παραλία της Μεσογείου. Ο πατέρας γυρνάει προς τη μάνα και τη ρωτάει: “Πρέπει άραγε να του πούμε πως δεν είναι παρά ένας μύθος;”.

«Οι φωνές της σιωπής »

Η χαλιναγωγημένη ατομική ενέργεια ξεχύθηκε επιτέλους αχαλίνωτη και κατέστρεψε κάθε ανθρώπινη ζωή στον πλανήτη. Μόνος διασωθείς ένας κάτοικος ουρανοξύστη στο Σικάγο. Αφού έφαγε και ήπιε ό,τι είχε στο ψυγείο του, διάβασε, είδε κι άκουσε την ιδεατή του βιβλιοθήκη, το φανταστικό του μουσείο και την υπαρκτή του δισκοθήκη, απελπισμένος που έβλεπε πως δεν πέθαινε, αποφασίζει ν’ αυτοκαταστραφεί και ρίχνεται από τον τεσσαρακοστό όροφο στο κενό. Τη στιγμή που περνά μπροστά από το διαμέρισμα του πρώτου ορόφου ακούει το τηλέφωνο που καλεί.