Μικρό αφιέρωμα στον ποιητή Νάνο Βαλαωρίτη.

-Ποιος ήταν ο  μεγάλος ποιητής Νάνος Βαλαωρίτης;

 

Πριν λίγες ημέρες και συγκεκριμένα στις 13-9-2019, μετοίκησε  σε άλλους Ουρανούς ο Νάνος Βαλαωρίτης ο μεγάλος μας ποιητής!

Ο Νάνος Βαλαωρίτης υπήρξε  ποιητής, κριτικός, μελετητής, μεταφραστής, δοκιμιογράφος και μυθιστοριογράφος, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του μεταπολεμικού υπερρεαλισμού στην Ελλάδα, γεννήθηκε το 1921 στη Λοζάνη.
Πατέρας του ο διπλωμάτης Κωνσταντίνος Βαλαωρίτης.

Ο Ντίνος Σιώτης ήταν εκείνος που έκανε γνωστή τη δυσάρεστη είδηση του θανάτου του μέσα από τον προσωπικό του λογαριασμό στο Facebook:

«Έφυγε πλήρης ποίησης και ημερών στα 98 του χρόνια, αφού έζησε μια πλούσια σε πολλά αγαθά ζωή. Γενναίος, αιρετικός, απρόβλεπτος, όπως αρμόζει στους γνήσιους σουρεαλιστές, άφησε τα ίχνη του να τα ακολουθούμε όσο μπορούμε», έγραψε χαρακτηριστικά στη δημοσίευση.

Η ζωή και το έργο του μεγάλου ποιητή:

Γεννήθηκε στη Λωζάνη, στην Ελβετία, και ήταν δισέγγονος του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη. Έγραφε από νέος – δημοσίευσε για πρώτη φορά στα Νέα Γράμματα το 1939. Το 1944 δραπέτευσε από τη γερμανοκρατούμενη Ελλάδα μέσω του Αιγαίου στην Τουρκία, από εκεί στη Μέση Ανατολή και τελικά στην Αίγυπτο, όπου συνάντησε τον Σεφέρη ο οποίος υπηρετούσε την εξόριστη ελληνική κυβέρνηση ως γραμματέας της ελληνικής πρεσβείας στο Κάιρο.

Το 1944 μετά από προτροπή του Σεφέρη, ο Βαλαωρίτης ταξιδεύει στο Λονδίνο για να βοηθήσει στην ανάπτυξη λογοτεχνικών δεσμών μεταξύ Ελλάδας και Βρετανίας. Συναντά τους Τ.Σ. Έλιοτ, Γ.Χ. Όντεν, Ντύλαν Τόμας και εργάζεται για τον Λούις ΜακΝις στο BBC. Εκτός από τη μελέτη αγγλικής λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, κάνει και μεταφράσεις (στα αγγλικά) Ελλήνων μοντερνιστών ποιητών, μεταξύ των οποίων του Ελύτη και του Εμπειρίκου. Το 1947 εκδίδει την «Τιμωρία των Μάγων», την πρώτη του ποιητική συλλογή, στο Λονδίνο. Από το 1954 μέχρι το 1960 συμμετέχει στην ομάδα των σουρεαλιστών του Παρισιού. Στο Παρίσι γνωρίζει τη μελλοντική (1960) σύζυγό του, την Αμερικανίδα Μαρί Ουίλσον (1922-2017).

Το 1960 επιστρέφει στην Ελλάδα, και ανάμεσα 1963 και 1967 είναι ο εκδότης και διευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού «Πάλι». Όταν η χούντα έρχεται στην εξουσία το 1967, νιώθει πως δεν έχει άλλη επιλογή παρά να αυτοεξοριστεί, έτσι το 1968 ταξιδεύει στις ΗΠΑ όπου και διδάσκει συγκριτική λογοτεχνία και δημιουργικό γράψιμο στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο, μία θέση που κράτησε για 25 χρόνια. Το 1983 βραβεύεται με το Α’ Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή του «Μερικές γυναίκες» (ενώ είχε αρνηθεί ανάλογη βράβευση το 1958. Το 1976 είχε επίσης αρνηθεί την πρόταση να γίνει αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών). Τον Δεκέμβριο του 2009 του απονεμήθηκε το Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολo του έργου του.

Διαβάστε περισσότερα:

Πέθανε , ο ποιητής, κριτικός, μελετητής, μεταφραστής, δοκιμιογράφος και μυθιστοριογράφος ο Νάνος Βαλαωρίτης!

https://logotexnikoperiboli.blogspot.com/2019/09/blog-post_964.html

    (Φωτ.: ΑΠΕ-ΜΠΕ / Χάρης Ακριβιάδης)

 Εργογραφία

Θεατρικά του έργα έχουν παιχτεί σε Παρίσι, Σπολέτο, Άαρους, και Αθήνα.
Έχει συνεργαστεί με τα λογοτεχνικά περιοδικά Τετράδιο, Σήμα, Horizon, New Writing και Daylight.

Ποίηση

• Η Τιμωρία των Μάγων, ιδιωτική έκδοση 1947
• Κεντρική Στοά, ιδιωτική έκδοση 1958
• Terre de Diamant, ιδιωτική έκδοση 1958
• Κάποιος 1963
• Hired Hieroglyrhs 1970
• Dipomatic Relations 1971
• Ανώνυμο Ποίημα του Φωτεινού Αηγιάννη 1977
• Εστίες Μικροβίων 1977
• Ο Ήρωας του Τυχαίου 1979
• Flash Bloom 1980
• Η Πουπουλένια Εξομολόγηση 1982
• Μερικές Γυναίκες, Α' Κρατικό Βραβείο Ποίησης 1983
• Ο Διαμαντένιος Γαληνευτής 1981
• Ποιήματα 1 1983
• Στο Κάτω Κάτω της Γραφής 1984
• Ο Έγχρωμος Στυλογράφος 1986
• Ποιήματα 2 1987
• Ανιδεογράμματα 1996
• Ήλιος, ο δήμιος μιας πράσινης σκέψης 1996
• Αλληγορική Κασσάνδρα 1998

Πεζά

• Ο Προδότης του Γραπτού Λόγου, διηγήματα 1980
• Απ' τα Κόκκαλα Βγαλμένη, μυθιστόρημα 1982
• Ο Θησαυρός του Ξέρξη, μυθιστόρημα 1984
• Η Δολοφονία, νουβέλα 1984
• Ο Ομιλών Πίθηκος ή Παραμυθολογία 1986
• My Afterlife Quaranteed, διηγήματα 1990
• Η Ζωή μου Μετά Θάνατον Εγγυημένη, διηγήματα 1993
• Παραμυθολογία 1996
• Ο Σκύλος του Θεού 1998
• Τα Σπασμένα Χέρια της Αφροδίτης της Μήλου 2002
• Γνωρίζετε την Ελπινίκη;, διηγήματα 2005

Δοκίμια

• Ανδρέας Εμπειρικός 1989
• Για μια Θεωρία της Γραφής 1990
• Μοντερνισμός, Πρωτοπορία και Πάλι 1997
• Αριστοτέλης Βαλαωρίτης, Ένας Ρομαντικός 1998. 

Επιλεγμένα ποιήματα του Νάνου Βαλαωρίτη:

Το χρονικό της αναδάσωσης / Βαλαωρίτης Νάνος

Η αναδάσωση συνεχίζεται

Με γοργό ρυθμό φτάνει

Απρόοπτα σε παροξυσμό

Δέντρα πετάγονται παντού

Τρυπάνε του σπιτιού την οροφή

Και συνεχίζουν την ανοδική

Πορεία τους προς τον ουρανό

Ωσπου να φτάσουνε στην πύλη

Της παντοδυναμίας - εκεί

Σταματάνε για να καθορίσουν

Τι θα πούνε το καθένα

Στον Κύριο των Μεγάλων

Αρχαγγελικών Δυνάμεων

Που τα ηνία της γης κρατούσε

Στα δάχτυλά του ανάμεσα

Γεμάτα αχάτες κι αμεθύστους

             Επίμετρο

Δεν ξέρουμε τι είπανε στον Κύριο

Τα δέντρα αυτά - τα λόγια τους

Τα πήρε και τα εισέπνευσε

Κι έβγαλε ένα Αχ τι ωραία

Πώς μ' οξειδώνει τ' οξυγόνο σας

Και μου αναζωογονεί το μένος

Να σφάξω και να καταστρέψω

Να κάψω και να εξολοθρέψω

Πιστεύω / Βαλαωρίτης Νάνος

Πιστεύω σε μια χημική ένωση Πατέρα Παντοκράτορα

Πιστεύω σε μια ηλεκτρική εκκένωση Άγιο Πνεύμα

Πιστεύω σ' έναν Γιο Μονογενή που βγήκε από το σπέρμα

Πιστεύω σε μια φυσική εξέλιξη Μητέρα Αειπαρθένα

Πιστεύω σε μιαν Εκκλησία διακόπτρια του φωτός

Και σε δώδεκα Απόστολους του Έρωτα

Πιστεύω σ' ένα Εσταυρωμένο Δέντρο

και σε μιαν αρχική ουσία Π

Πιστεύω σ' έναν άγνωστο παράγοντα

Που γεννάει την περιέργεια

πιστεύω σ' ένα πονηρό και σ' ένα αθώο πνεύμα

Πιστεύω σε μιαν ωραία γυναίκα

Που θα με κάνει ευτυχισμένο

Πιστεύω στη μεγάλη δύναμη της φαντασίας

Που μπορεί στην κόλαση να δει έναν παράδεισο

Στο καθετί που βλέπω που ακούω που μαντεύω που αγαπώ

Πιστεύω

Πιστεύω σ' έναν άνθρωπο αποφυλακισμένο

Απ' τα δεσμά της σκέψης του του φόβου του το αυγό

Άγιος ελεύθερος στον Αιώνα τον Άπαντα.

(Συλλογή Α8, Α12: Εστίες μικροβίων, 1997)

Κουράστηκα να σ' αγαπώ / Βαλαωρίτης Νάνος

Θέλω να με βγάλουν στο σφυρί

θέλω να μπω στη φυλακή

θέλω νάμαι όπως την Κυριακή

που τρώμε όλοι ένα γλυκό

θέλω να γίνω χρυσοχόος

με χρυσόσκονη να σε χρυσίσω

θέλω να πάμε στην Αμερική

να γνωρίσουμε τον κύριο Κροίσο

θέλω να ταξιδέψω στην Ινδία

να καώ στη νεκρική πυρά

ψέλνοντας μια σούτρα βουδική

στον Γάγγη να ρίξουν τα οστά

θέλω ν' ανεβώ τον Αμαζόνιο

αντίθετα στο ρεύμα - να φαγωθώ

από ένα σαρκοβόρο τροπικό φυτό

ψελλίζοντας μια σολομονική

θέλω να σε δω βαθειά στα μάτια

έλεος να σου πω σταμάτα

κι ας λουστώ για δεύτερη φορά

στον καταρράχτη Νιαγάρα

θέλω ν' αναμετρηθώ με τη σκιά

που πάντοτε σ' ακολουθεί

ν' αρμενίσω με λευκά πανιά

στην Ευρώπη με τα συνδικάτα

θέλω ν' αναληφθώ στα επουράνια

να μη σε ξανασκεφτώ ποτέ μου

να κάτσω δίπλα στον Αρχάγγελο

να διαβάζουμε φτηνά ρομάντσα

Αντιφών (απόσπασμα) / Βαλαωρίτης Νάνος

δεν ξέρω αν πρέπει να συνεχίσω

να γράφω όπως έγραφα εδώ και

είκοσι χρόνια ήμουν μεθυσμένος

τότε με τον εαυτό μου τώρα στέγνωσε

η προσδοκία για κάτι διαφορετικό

το χειρότερο γίνεται όλο και πιο συχνό

γι’ αυτό κατάντησα υπεραισιόδοξος

βλέποντας και κάνοντας γύρω μου

Το μάθημα της χαραυγής / Βαλαωρίτης Νάνος

 Με το κόκκινο φίδι που γεννιέται στο αίμα τους

με τη διπλή φλογέρα που κοιμάται στο βλέμμα τους

τα παιδιά σας θα μεγαλώσουν κι αυτά

θα τινάξουν το βαρύ χαλινάρι να εμποδίζει το όνειρό σας

θα παρατήσουν τους χορούς και τα παιχνίδια στα τρυφερά λαγκάδια

και θα περάσουν σιωπηλοί μαρμαροτράχηλοι τις ατσαλένιες πόρτες

να πλημμυρίσουν τη γερασμένη σας πολιτεία

και τ’ αγέρωχα παλικάρια μεθυσμένα από το αίμα της χαραυγής

θα τιναχτούν να γιορτάσουν το ξύπνημά τους

να τραγουδήσουν με τη δική σας φωνή ένα δικό τους αστέρι

ν’ αγναντέψουν με τα δικά σας βλέμματα ένα δικό τους ήλιο

να κοιμηθούν με το δικό σας ύπνο ένα λαφρύτερο ύπνο

και θάρθουν αστροντυμένοι

όπως έρχεται το φεγγάρι να λιώσει στην αμασχάλη του βουνού

και θάρθουν ηλιολουσμένοι

όπως έρχεται το μαχαίρι αστραφτερό να βρει το κοιμισμένο χέρι

και θάρθουν ανεμοπόδαροι θαλασσοφιλημένοι

να τινάξουν στη μαραμένη σας αγκαλιά τη ζωντανή τους αγάπη.

Κατάσταση πολιορκίας / Βαλαωρίτης Νάνος

Πολιορκούμεθα λοιπόν

Πολιορκούμεθα από ποιον

Από σένα κι από μένα απ’ τον τάδε και τον δείνα

Πολιορκούμεθα στενά

Από σύνορα, τελωνεία, ελέγχους διαβατηρίων, την Ιντερπόλ, τη στρατιωτική

Αστυνομία, τα τανκς, τη ρητορεία, τη βλακεία,

Απ’ τα παράσημα, τις στολές, τους εκφωνηθέντας λόγους

Τις υποσχέσεις, τις ψευτιές, την κουτοπονηριά

Τη δήθεν αγανάκτηση των ιθυνόντων, την υποκρισία

Την τηλεόραση, τη ραδιοφωνία, τα σαπούνια, τ’ απορρυπαντικά

Τις διαφημίσεις, τον τουρισμό, τα οργανωμένα ταξίδια, τις κρουαζιέρες

Τις γκαζιέρες, τα ψυγεία, τις κατασκηνώσεις, τους προσκόπους,

Τ’ άρθρα για την εκπαίδευση, την πολυκοσμία, τη σκόνη, τις ποιητικές συλλογές

Την έλλειψη ύδατος, τα λιπάσματα, τα νεύρα, την κακή χώνεψη, τη φαλάκρα,

Τους εφοπλιστές, το ποδόσφαιρο, τα λεωφορεία, την ακρίβεια, τις παθήσεις

Της σπονδυλικής στήλης, τη γραφειοκρατία, την καθυστέρηση, τις διαβεβαιώσεις,

Τις κριτικές, την εκκλησία, τα βασανιστήρια, τους καιροσκόπους,

Την υποψία, τους κατατρεγμούς, το φόβο, τη θρασύτητα, τους διαγωνισμούς

Καλλονής, την έλλειψη χρημάτων, την έλλειψη δικαιωμάτων, πολιορκούμεθα από τους βάναυσους

Τους άναρθρους, από τις μαύρες σκέψεις μας. Από τον εαυτό μας

Κι απ’ ό,τι άλλο βάλει ο νους σας πολιορκούμεθα στενά.

Για την ψυχή μου πάλεψα

στα στάδια των Ρωμαίων

για τον άνθρωπο που ήμουνα

με τα θηρία πάλεψα

για την αθάνατη ψυχή μου

έφερα το σπαθί των Καισάρων

στην Πόλη των Ιουδαίων

στην Πύλη μπροστά γονάτισα

πριν να μου πάρουν το κεφάλι

στο θάμπωμα αναστήθηκα

κι όταν οι σάλπιγγες ήχησαν

κι άνοιξε το πορτόνι

του Κάστρου της Ωριάς

στη θάλασσα κολύμπησα

φίδι με ψάρια ανάλογα

στον θρόνο του Μίνου κάθισα

και στο θρονί του Αττίλα

το μακελειό αντίκρισα

στης μάχης την επαύριο

όσους νεκρούς συνέλεξα

τους έριξα στην τάφρο.

Μίλησα με φθόγγους άφθογγους

και μ' άκουγαν άναυδοι οι κουφοί

σε κάστρο μαύρο κι άραχνο

τη δούλη του θεού παντρεύτηκα

κι έμεινα χωρίς φωτιά

πριν να γεννήσει εσένα

με τα δυο μου χέρια εκύλησα

την πέτρα από τον τάφο

όρκο στον όρκο πάτησα

και βγήκα μεταμορφωμένος σε

πίθηκο κι αυτός είμαι ακόμα

αυτός που ήμουνα και θα 'μαι

ο μαθητευόμενος μάγος

πάντα ομιλητικός κι από έρωτα

απονευρωμένος.

Άπνοια / Βαλαωρίτης Νάνος

Αν κατεβούμε κάποτε προς τις ακρογιαλιές

- Τι μας είναι αυτές οι ακρογιαλιές

Παρά μια διέξοδος από τη μετριότητα

Ένας αφρός σπαταλημένων ημερών

Οι εαυτοί μας συγκεντρωμένοι στην ακροθαλασσιά

Με διαφορετικά ονόματα ο καθένας

Έτοιμοι να επιβιβαστούν στα πλοία

Αναζητώντας μια χαμένη Τροία

Οι πολυμήχανοι οι ωκύποδες με λόγια φτερωτά -

Το θέμα της συζήτησης στην τελευταία συνάντηση

Περί ανέμων και υδάτων και περί φαντασμάτων

Αγκαλά και δεν θυμάμαι τι ειπώθηκε ακριβώς

Ακούστηκαν πολλές φωνές μες στις σκηνές

περί θυσίας ο λόγος και περί αποπλεύσεως

Και περί θεάς Αρτέμιδος - όμως λείπει το άθροισμα

Λείπει το εγώ που σημειώνει και περιεργάζεται

Το αύριο και το σήμερα το άλλοθι και το εδώ

Του επί ξηρού ακμής παντοτινά ιστάμενου

Γίγαντα που βαστάει στα χέρια του τον ουρανό

Συλλογή: Ήλιος ο δήμιος μιας πράσινης σκέψης, 1996

Ο διαμαντένιος γαληνευτής (σελ: 62) /Βαλαωρίτης Νάνος

Πυροβολούσε συνεχώς, υποχωρώντας με το δάχτυλο στη σκανδάλη υποχωρούσε στην αρχή δεξιά κι ύστερα αριστερά - ώσπου αισθάνθηκε στη πλάτη του τον τοίχο. Αλλά ο τοίχος δεν ήταν εμπόδιο στο Διαμαντένιο Γαληνευτή και άρχισε να βυθίζεται μέσα του σιγά σιγά σα να διέσχιζε έναν θάμνο. Σπιθαμή με σπιθαμή ξαναγινόταν τοίχος. ο τοίχος στο μέρος όπου είχε περάσει έγιανε απ' την πληγή που του 'χαν κάνει τα κύτταρα του σώματος του Διαμαντένιου Γαληνευτή. Εκείνοι που τον καταδιώκανε κάναν κράτει στ' άλογά τους (ήσαν όλοι δούρειοι οι ίπποι τους) και ήσυχα-ήσυχα ακολούθησαν τα ίχνη του μέσα στον τοίχο. Εκεί έγινε η μάχη. Ο τοίχος φουσκώνοντας που και που, τους ρουφούσε μέσα του. Βογκούσε συνεχώς - αλλά ο ήχος των πυροβολισμών ήταν μουντός σαν πνιγμένος ώσπου χάθηκαν ολότελα. Τα γυάλινα άλογα ξαναβγήκαν απ' τον τοίχο ένα -ένα: Το τελευταίο τον κουβαλούσε μέσα του - αντί για τον αναβάτη του. Είχε προσχωρήσει σ' αυτούς που τον κυνηγούσαν, είχε γίνει ένας απ' αυτούς.
Κι εδώ τελειώνει η ιστορία του Διαμαντένιου γαληνευτή.

Λογοτεχνικό περιβόλι!